به گزراش خبرنگار گروه سیاست خبرگزاری آنا، برجام یا برنامه جامع اقدام مشترک یکی از مهم‌ترین اقداماتی است کهدولت یازدهم آن را از دستاوردهای خود می‌داند. حسن روحانی در سال ۱۳۹۲ با شعار مذاکره با آمریکا، برنده انتخابات شد. او وعده داده بود که اگر با آمریکا مذاکره انجام شود وضع معیشت و حتی آب خوردن مردم نیز بهتر خواهد شد بنابراین اقدامات لازم برای مذاکره با آمریکا و کشورهای اروپایی را انجام داد تا نهایتاً در تاریخ ۲۳ تیر ۱۳۹۴ برجام امضا شد.
بر اساس این توافق، ایران و کشورهای 1+5 تعهداتی را داده بودند که بر اساس آن ایران از حق هسته‌ای خود و میزان غنی سازی تا حدودی کوتاه آمده و کشورهای دیگر نیز درصدد رفع تحریمهای خود برآیند. هرچند که این توافق ایرادات فراوانی داشت و به زعم کارشناسان در ترجمان و البته اجرای آن نیز وزارت خارجه حقیقت را ارائه نداده بود/
بیشتر بخوانید: آیا تمام مشکلات کشور با احیای برجام حل می‌شود؟
با این حال با توجه به بین‌المللی بودن این اقدام، طبق قانون نیازمند تأیید مجلس شورای اسلامی و شورای عالی امنیت بود. علی رغم اتفاقی که افتاد بحث مذاکره مجدد به میان آمد. با این حال رهبر معظم انقالب با ارائه شروطی به دولت این اجازه را دادند که وارد جریان مذاکره شود. شروطی که راهبرد جمهوری اسلامی ایران را در حفظ منافع ملی مشخص و تعیین می‌کرد.
شروط رهبری برای برجام به شرح زیر است:
«اوّلاً: از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریمهای ظالمانهٔ اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرائی شدن آن در برجام به بعد از اقدامهای ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرفهای مقابل، تدارک شود که از جملهٔ آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتّحادیهٔ اروپا مبنی بر لغو تحریم‌ها است. در اعلام اتّحادیهٔ اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا، باید تصریح شود که این تحریم‌ها بکلّی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر اینکه ساختار تحریم‌ها باقی خواهد ماند، به‌منزلهٔ نقض برجام است.
ثانیاً: در سراسر دورهٔ هشت‌ساله، وضع هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای (از جمله بهانه‌های تکراری و خودساختهٔ تروریسم و حقوق بشر) توسّط هر یک از کشورهای طرف مذاکرات، نقض برجام محسوب خواهد شد و دولت موظّف است طبق بند ۳ مصوّبهٔ مجلس، اقدامهای لازم را انجام دهد و فعّالیّت‌های برجام را متوقّف کند.
ثالثاً: اقدامات مربوط به آنچه در دو بند بعدی آمده است، تنها هنگامی آغاز خواهد شد که آژانس، پایان پروندهٔ موضوعات حال و گذشته (PMD) را اعلام نماید.
رابعاً: اقدام در مورد نوسازی کارخانهٔ اراک با حفظ هویّت سنگین آن، تنها در صورتی آغاز خواهد شد که قرارداد قطعی و مطمئن دربارهٔ طرح جایگزین و تضمین کافی برای اجرای آن منعقد شده باشد.
خامساً: معاملهٔ اورانیوم غنی‌شدهٔ موجود در برابر کیک زرد با دولت خارجی در صورتی آغاز خواهد شد که قرارداد مطمئن دراین‌باره همراه با تضمین کافی منعقد شده باشد. معامله و تبادل مزبور، باید بتدریج و در دفعات متعدّد باشد.
سادساً: مطابق مصوّبهٔ مجلس، طرح و تمهیدات لازم برای توسعهٔ میان‌مدّت صنعت انرژی اتمی که شامل روش پیشرفت در مقاطع مختلف از هم‌اکنون تا پانزده سال و منتهی به ۱۹۰ هزار سو است، تهیّه و با دقّت در شورای عالی امنیّت ملّی بررسی شود. این طرح باید هرگونه نگرانی ناشی از برخی مطالب در ضمائم برجام را برطرف کند.
سابعاً: سازمان انرژی اتمی، تحقیق و توسعه در ابعاد مختلف را در مقام اجرا به‌گونه‌ای سامان‌دهی کند که در پایان دورهٔ هشت‌ساله هیچ کمبود فنّاوری برای ایجاد غنی‌سازیِ مورد قبول در برجام وجود نداشته باشد.
ثامناً: توجّه شود که در موارد ابهام سند برجام، تفسیر طرف مقابل مورد قبول نیست و مرجع، متن مذاکرات است.
تاسعاً: وجود پیچیدگی‌ها و ابهام‌ها در متن برجام و نیز گمان نقض عهد و تخلّفات و فریب‌کاری در طرف مقابل به‌ویژه آمریکا، ایجاب می‌کند که یک هیئت قوی و آگاه و هوشمند، برای رصد پیشرفت کارها و انجام تعهّدات طرف مقابل و تحقق آنچه در بالا بدان تصریح شده است، تشکیل شود. ترکیب و وظایف این هیئت باید در شورای عالی امنیّت ملّی تعیین و تصویب شود».
بعضی از این شروط از جمله «تضمین‌های قوی و کافی» رعایت نشد و پیش بینی‌های رهبر معظم انقلاب که ناشی از بصیرت و شناخت کامل ایشان از آمریکا است اتفاق افتاد؛ ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحدهٔ آمریکا در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ شمسی، رسماً از برجام خارج و بازگشت تحریم‌ها به صورت گذشته را اعلام کرد.
شایان به ذکر است این توافق نامه در مجلس نهم شورای اسلامی به ریاست علی لاریجانی در ۱۵ دقیقه تصویب شد.
غلام‌زاده کارشناس مسائل آمریکا در گفت‌و گو با خبرنگار گروه سیاست خبرگزاری آنا بیان کرد: به نظر می‌رسد به خاطر اینکه برجام را به ثمر برسانند بعضی از این مسائل مانند ضمانت‌نامه‌ها را اغماض کردند؛ البته این موضوع برای ایران تجربه خوب اما با بهایی سنگین بود.
وی افزود: همین حالا مسائلی که در گزارش وزارت خارجه درباره مذاکرات وین مطرح شده است صراحتاً خلاف سخنان حضرت آقا است. رهبر معظم انقلاب دستور داده‌اند تمامی تحریم‌ها باید لغو شوند ولی چیزی که الان صحبت شده است نه‌تنها همه تحریم‌ها را برداشته نمی‌شود حتی بسیاری تحریمهای ترامپ هم باقی می‌ماند. آن‌طور که در آن گزارش آمده است تنها تحریم‌هایی را که اگر آمریکا در برجام می‌ماند اعمال نمی‌شد، برمی‌دارند؛ یعنی تحریم‌هایی را که ترامپ بعد از برجام اعمال کرده است به قوت خودش باقی خواهد ماند. رهبر معظم انقلاب در این مذاکرات هم دو موضوع را مهم دانسته و بیان کردند؛ یک آن که تمام تحریم‌ها برداشته شده و دو اینکه خسارت مدت زمانی که آمریکا از برجام خارج شد، پرداخت شود؛ این در حالی است که اساساً صحبتی از خسارت نمی‌شود در صورتی که می‌توانست به عنوان یک ابزار مذاکراتی مورد استفاده قرار گیرد که کارکردش هم همین بود. به طور مثال بیان می‌شد که ما فعلاً از شما خسارت نمی‌خواهیم اما مطالبات ما را انجام دهید.
غلام‌زاده بیان کرد: نگاه رهبری این است که ما اساساً رژیم تحریمهای امریکا را قبول نداریم و این رژیم تحریم‌ها باید از بین برود. مشکل اساسی با غیرانسانی بودن و غیرقانونی بودن تحریمهای یک‌جانبه است و اینکه شما برخی تحریم‌ها را که مربوط به فعالیت هسته‌ای ایران نیست قبول می‌کنید اساساً رژیم تحریمهای آمریکا را قبول کرده‌اید که در این مورد در سخنان رهبری نقض شده است.
انتهای پیام/