گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- زهره محمدی؛ با توجه به تاکید مداوم مقام معظم رهبری بر حمایت از نخبگان و اثرگذاری آن ها در «پیشرفت علمی کشور» بهره گیری صحیح و مناسب از دانش و توانایی های نخبگان موجب پیشرفت علم در کشور و در نتیجه رسیدن به موضع عزت و اقتدار و کاهش آسیب پذیری ها خواهد شد. بنابراین برای رسیدن به جایگاه پرچمداری علم در جهان، نیازمند ایجاد تشکیلات جدید نیستیم بلکه با ایجاد تحول اساسی در ساختار نظام آموزشی می‌توان این مهم را تقویت کرد.
در بسیاری از کشورهای توسعه یافته به واسطه تغییرات شگرفی که در نظام آموزشی خود داده اند شاهد موفقیت ها و نام آوری های بیشتری در عرصه ی دانش هستیم زیرا تکیه ی اصلی نظام آموزشی و شیوه ی تدریس کتب در دانشگاه ها و مدارس آنها فراتر ازبحث تئوری است. امروزه در دانشگاه ها و مراکز علمی بجای استفاده از انرژی و انگیزه ی دانشجو در جهت مثبت به جای انجام پایان نامه ها و پروژه های کاربردی با هدف گره گشایی از دغدغه های روز جامعه، در خیلی موارد موضوعات صرفاً رابطه ای و ناکارآمد، به دانشجویان واگذار می‌شود. اگر در دانشگاه ها و مراکز علمی، هدف تحقیقات، گره گشایی از دغدغه ها و آسیب شناسی در مسائل و معضلات مختلف باشد، قطعا حضور این حجم از دانشجو در دانشگاه ها توجیه پذیر و پرفایده خواهد بود.
آنچه در گفت‌وگوی ما با احمد چهل دایی می‌خوانید:
*مبنای آموزش ما مدرک گرایی است نه تخصص محوری
*لزوم تغییر در شیوه برگزاری کنکور
*تفاوت سیاست های آموزشی ایران با سایر کشورها
*شورای عالی انقلاب فرهنگی متولی تغییر در نظام آموزشی است
*آثار شوم کرونا بر نظام آموزشی کشور
*رویکرد آموزشی در دولت جدید
مبنای آموزش ما مدرک گرایی است نه تخصص محوری
آنا:برای رسیدن به جایگاه علمی مورد نظر رهبری باید نیازمند چه رویکردی هستیم؟ چهل دایی: برای رسیدن به جایگاه علمی مورد نظر رهبری باید در کل ساختار پژوهشی و آموزشی کشور تغییرات اساسی ایجاد کنیم. نظام آموزشی فعلی کشور با مشکلات عدیده ای از جمله سرفصل‌های دروس، انتخاب رشته، شیوه برگزاری آزمون کنکور و استعدادیابی جوانان مواجه است. انسان‌ها فطرتاً به دنبال تخصص هستندو نه مدرک گرایی در حالی که مبنای آموزش ما مدرک‌گرایی است و نه تخصص‌محوری، که این آموزش برای رسیدن به غایت علم در دنیا کافی نیست.
برای مثال اگر همین الان مرحوم حافظ زنده شده و خواستار تدریس حافظ‌شناسی در دانشگاه تهران باشد، به او اجازه نداده و می‌گویند مدرک دکترای شما کجاست؟ همین مثال ساده، نشان دهنده مدرک‌محوری قوانین آموزشی ما است. برای استخدام در ادارات هم به مدرک و معدل توجه دارند نه تخصص فرد. بنابراین توجه به امر تخصص در کلیه ارکان آموزش و اشتغال کشور باید مد نظر مسئولان قرار بگیرد.
لزوم تغییر در شیوه برگزاری کنکور
آنا: به نظر شما شیوه پذیرش در کنکور صحیح است؟ چهل دایی: متاسفانه شیوه برگزاری و پذیرش در کنکور فاجعه بار بوده و بر اساس دانش نیست! در کشور ما انواع و اقسام روش های تست زنی قبل از برگزاری کنکور آموزش داده می شود تا فرد از بین چهار گزینه در ۲۵ یا ۲۰ ثانیه پاسخ صحیح را انتخاب کند. مگر ما برای حل مسئله‌ای در صنعت، چهار گزینه جلوی افراد می‌گذاریم؟
واقعیت این است که ۸۰ تا ۹۰ درصد دانشجویان ورودی ، بی‌انگیزه هستند. زیرا هدف، گرفتن مدرک و فارغ التحصیلی از دانشگاه است. برای اصلاح در ساختار سیستم آموزشی باید به سنین ابتدایی آموزش بازگشته و مبنای انتخاب را استعداد دانش آموزان قرار دهیم.
تفاوت سیاست های آموزشی ایران با سایر کشورها
آنا: آیا سیاستهای آموزشی در ایران با کشورهای توسعه یافته تفاوت دارد؟ چهل دایی: امروزه دستیابی به یک نظام آموزشی برتر، کارآمد و پیشرفته، یکی از مهمترین هدف‌های عمومی دنبال شده در جهان است و هر کشوری با توجه به میزان اهمیت آموزش و پرورش در سطح جامعه و در نزد مسئولان و سیاست‌گذاران، جهت تحقق این امر برنامه‌ریزی و سرمایه گذاری می‌کند.
محتوای درسی علوم در ایران، هماهنگ با توسعه علوم و فناوری متحول نشده است. روشهای سنجش و ارزش‌یابی علوم نیز بطور کامل اصلاح نشده و سنجش‌های کیفی و تکوینی در آموزش علوم کشورمان نیز به خوبی اجرا نمی‌شود. از آنجایی که برنامه‌ریزی آموزشی و درسی در کشور ما براساس نیاز و شناخت وضع موجود انجام نمی‌شود، در نتیجه خروجی‌های نظام آموزشی با نیاز جامعه همخوانی ندارد. همچنین در مدارس ایران به علت عدم پرداختن به فعالیتهای عملی، آزمایش و نیز آموزش بر پایه رویکردهای فرآیندی، دانش‌آموزان در بخش اهداف مهارتی و نگرشی دارای ضعف می‌باشند.
از این نظر دچار فاجعه اجتماعی، فاجعه انسانی و فاجعه علمی شده ایم. در شرایط فعلی یکی از معضل های اجتماعی بحث ازدواج جوانان تحصیل کرده است. برای مثال خانمی با مدرک فوق‌لیسانس حاضربه ازدواج با پسر لیسانس نیست و نتیجه این معضل تجرد خانم های تحصیل کرده با مدارج عالی است.
شورای عالی انقلاب فرهنگی متولی تغییر در نظام آموزشی است
آنا: در ایران چه نهادی متولی تغییر در نظام آموزش عالی است؟ چهل دایی: در کشور ما شورای عالی انقلاب فرهنگی مأمور تدوین برنامه جامع علمی کشور است. سند تحول بنیادین که نزدیک به ده سال در شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش طول کشید، نهایتا در آذرماه سال 1390 در شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصویب نهایی رسید.
اما در مرحله دوم تمهید مقدمات برای اجرایی سازی سند، متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته و برای اجرایی شدن به جای شروع از روش‌ها و محتوا از ساختار آغاز شد. عدم برقراری توازن در انتخاب رشته های دانشگاه ها باعث مشکلات فراوان شده است.
به عنوان مثال در حال حاضر از نظر تعداد پزشک نسبت به کشورهای پیشرفته در جایگاه یک‌دهم هستیم ولی برای رشته های مهندسی ، تقریباً ۲۰ تا ۳۰ برابر کشورهایی مانند ژاپن و آلمان، مهندس تولید کرده‌ایم! عده‌ای در وزارت بهداشت برنامه‌ریزی کرده‌اند که وقتی مردم به مطب پزشک مراجعه می کنند، ۵۰ نفر در مطب منتظر ویزیت باشند.
در حوزه علوم انسانی هم متاسفانه نظام آموزشی ما، تاکنون غرب گرایانه پیش رفته و این باعث تضاد و ناپیوستگی بین جامعه و دانشگاه شده که پاسخگوی نیازهای جامعه نیست. از طرف دیگر عدم هماهنگی بین وزارتخانه های علوم، آموزش و پرورش و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در اجرای مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی نتیجه ای جز تضعیف روحیه دانش پژوهی نخبگان در پی نداشته است.
برای اجرای سند تحول همه ظرفیت‌ها و امکانات باید بسیج شود چرا که محور کارهای آموزش و پرورش تربیت و پرورش انسان است و باید ظرفیت انسانی و تعامل موثر با انسان‌ها به عنوان قابلیت ویژه در مدیریت آموزشگاهی توجه شود. با آموزش مجازی فقط کامپیوتر تربیت می کنیم. یعنی سیستمی با یک حافظه که مرتب به آن اطلاعات تزریق می‌کنیم. همین!
آثار شوم کرونا بر نظام آموزشی کشور
آنا: با شیوع پاندمی کرونا در دو سال اخیر و مجازی شدن آموزش ها با افت شدید تحصیلی مواجه شدیم به نظر شما ادامه این روند چه تاثیرات منفی دیگری دارد؟ چهل دایی: متاسفانه شیوع پاندمی کرونا برای قشر دانشجو و محصل در کشور بیشترین آثار شوم را در پی داشته که با بی توجهی مسئولان نظام آموزشی کماکان ادامه دارد. بازگشایی بازار، ادارات و شرکت های خصوصی در مقابل مراکز آموزشی روند جدی به خود گرفته که ادامه این روند اثری جز ناامیدی در قشر دانشجو و دانش آموز ندارد و چقدر فاجعه آمیز است وقتی می بینیم حتی ورزشگاه ها به لیست بازگشایی اضافه شده ولی دانشگاه ها کماکان بسته هستند. نتیجه اینکه با آموزش مجازی فقط کامپیوتر تربیت می کنیم. یعنی سیستمی با یک حافظه که مرتب به آن اطلاعات تزریق می‌کنیم. همین! و در بهترین حالت فقط اطلاعاتش را پس می دهد.
بیشتر بخوانید:
- نگاه تحولی در دانشگاه آزاد اسلامی بر اساس مطالعه، آمایش و اجرای سند تحول و تعالی است
- سیاستگذاری های آموزش عالی نیاز به تحول دارد/ لزوم اولویت اشتغال جوانان در آموزش عالی
- سیاستگذاری آموزش عالی تا چه میزان بر اساس نیازسنجی است؟ / لزوم راه‌اندازی رشته‌های بین‌رشته‌ای
رویکرد آموزشی در دولت جدید
آنا: آیا دولت جدید نسبت به تحول در نظام آموزشی رویکرد مثبتی دارد؟ چهل دایی: برآیند ها نشان دهنده روی کارآمدن مسئولان دلسوز در دولت جدید است. امیدواریم این دولت با قدرت، رویکرد تحولی در نظام آموزشی را پیگیری و اجرایی کند. آنچه می بینیم ناشی از عدم حضور نخبگان در حل مسائل بغرنج جامعه بوده، اینکه رهبری فکورانه از نخبگان برای ورود به حل مشکلات جامعه نام می برند چراغ راهی است که انتظار داریم دولت جدید و شخص وزیر علوم نسبت به برداشته شدن موانع سد راه نخبگان تلاش مضاعف بکار گیرند.
متاسفانه در بعضی وزارتخانه‌ها، برای انتخاب مدیران جوان رقابت به وجود آمده که مشکل ساز است. منظور از جوان گرایی، به معنای سن‌گرایی نیست؛ بلکه منظور جوان‌گرایی توأم با تجربه‌محوری و شایسته‌سالاری است. انتقاد اصلی ما نه با سن فیزیکی افراد، بلکه با ناتوانی در شناخت وضع موجود جهان، فهم اقتضائات مدیریتی کشور در حقیقت و تشخیص طرح‌های ابتکاری و راهگشا و نهایتا توانایی برای ارائه پیشنهادها برای حل مشکلات است.
باید سلسه جلسات هم اندیشی با رؤسای دانشگاه های تراز اول کشور و مسئولین امر در وزارت علوم برگزار شود تا هرچه سریعتر نسبت به حل معضلات نظام آموزشی کشور تصمیم گیری و اقدام صورت پذیرد.
انتهای پیام/