رؤسای دانشگاه های آزاد اسلامی در استان های مختلف معایب و مشکلات آموزش و آزمون های مجازی در دانشگاه ها را بررسی و بر لزوم اجرای شیوه آموزش و امتحانات حضوری تأکید کردند.
از زمان شیوع ویروس کرونا در اسفند ۱۳۹۸، نظام آموزشی کشور به دلیل نداشتن امکان ادامه فعالیت‌های دانشگاهی به‌صورت حضوری و به‌منظور جلوگیری از ایجاد وقفه در
فعالیت‌های آموزشی به تغییر شیوه آموزشی و تحصیل در بستر الکترونیک روی آورد. دانشگاه آزاد اسلامی در این راستا در این زمینه پیشتاز بود و به دلیل فعالیت مناسب واحد
الکترونیکی در این دانشگاه، خیلی زود تمام واحدها و مراکز آموزشی در سراسر کشور را برای تغییر روش آموزشی از حضوری به مجازی و برخط آماده کرد.
البته با توجه به جدید بودن سیستم آموزش مجازی، ابتدای کار، این شیوه مشکلات و نقایصی ازجمله ضعف و نبود زیرساخت‌های آموزش مجازی، ضعف سیستم‌های سخت‌افزاری،
ناآشنایی استادان و دانشجویان با نحوه اتصال به کلاس‌ها، مشکلات اینترنت و دسترسی نداشتن بسیاری از دانشجویان به‌ویژه دانشجویان مناطق محروم به اینترنت و …داشت و با
تلاش‌های انجام‌شده، این مشکلات تاکنون به حداقل خود رسیده است.
اکنون که واکسیناسیون در کشورمان به خوبی علیه کرونا پیش رفته و تب و تاب بحران کرونا در ایران فروکش کرده است، لزوم بازگشت به آموزش حضوری و یا حداقل تلفیقی از دو
نوع شیوه آموزشی احساس می‌شود؛ چراکه آموزش مجازی و برگزاری آزمون‌های مجازی در کنار مزایا، معایب بسیاری هم دارد که کارشناسان و رؤسای دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار
آگاه به‌خوبی در این زمینه موشکافانه این معایب را بررسی کرده و به ادامه روند فعالیت آموزش عالی کشور و برگزاری آزمون‌ها و امتحانات به‌صورت حضوری تأکید دارند.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان اردبیل درباره آسیب‌ها و خطراتی که ادامه روند آموزش و آزمون مجازی برای عرصه آموزش کشور به‌ویژه دانشگاه‌ها و دانشجویان دارد، معتقد است:
«ادامه این شرایط برای کلاس‌های عملی و کارگاهی آسیب بسیار جدی و خطرناک در پی دارد. بازتولید علم منوط به ارتباط حضوری و رودررویی استادان و دانشجویان است؛ در حالت
مجازی عملاً هرگونه اثرگذاری علمی و فرهنگی از بین می‌رود که می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد.»
فرشید سلیمی می‌گوید: «به‌وجود آمدن این شرایط موجب شد که امکان ارزیابی صحیح و دقیق از ناحیه استادان از بین برود و این شرایط، موجب ازبین‌رفتن فرصت و فضای رقابتی
سالم بین دانشجویان، ایجاد رخوت علمی، نبود نظارت کافی و وافی از ناحیه دانشگاه و افزایش و شیوع بی‌سوادی به‌صورت مزمن شده است.»
افروس: با توجه به گستردگی واکسیناسیون در دولت سیزدهم، اکثر دانشجویان، کارمندان و اعضای هیئت‌های علمی واکسن دریافت کرده‌اند؛ بنابراین اصرار بر ادامه سیستم آموزشی
کاملاً غیرحضوری با توجه به آسیب‌های ناشی از آن، منطقی به نظر نمیرسد.وی بیان می‌کند: «برگزاری آزمون به‌صورت حضوری موجب ایجاد انگیزه بین دانشجویان برای مطالعه
صحیح، ارزیابی دقیق و اصولی از میزان بهره علمی آنان، الزام دانشجویان برای مطالعه دقیق و منطقی در طول ترم و امکان ارزیابی صحیح استادان از عملکرد خودشان خواهد شد.»
رئیس دانشگاه آزاد اردبیل درباره محاسن و مزایای برگزاری امتحانات و آزمون‌های پایان‌ترم به‌صورت حضوری توضیح می‌دهد: «برگزاری امتحانات به‌صورت حضوری موجب ایجاد فضای
شور و نشاط دانشگاهی، افزایش تعامل بین استادان و دانشجویان، ارزیابی منطقی از نحوه آموزش و وضعیت تحصیلی و امکان و شرایط بهتر برای وصول مطالبات و بدهی‌ها می‌شود.»
افت ۶۳ درصدی کیفیت‌ها
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان نیز معتقد است: «سال‌های گذشته روند آموزشی کشور با وجود تحولات زیاد در دنیای دیجیتال، همچنان کند بوده و فضا و فرهنگ آموزش
متناسب با توسعه فناوری دیجیتال رشد نکرده است. این موضوع به همراه موارد دیگر ازجمله کاهش تعامل بین استادان و دانشجویان در آموزش مجازی، تقویت نشدن قدرت خلاقیت
دانشجویان در آموزش مجازی، کاهش یادگیری مفاهیم و مهارت‌های لازم توسط دانشجویان به‌دلیل انجام ندادن ارزشیابی مؤثر، نبود عدالت اجتماعی در نظام ارزشیابی، امکان
نداشتن نظارت بر شیوه امتحان دانشجویان و افزایش مشارکت در پاسخگویی به سؤالات امتحانی و ایجاد ساختارهای شبکه‌ای و مالی در راستای انجام تقلب در امتحانات دانشجویان و ... موجب شد که شاهد افت کیفیت آموزشی در دوره شیوع کرونا باشیم.»
علی افروس اظهار می‌کند: «این افت در آموزش مجازی به‌گونه‌ای بود که براساس بررسی‌های انجام‌شده، مجازی شدن آموزش‌ها افت ۶۳ درصدی کیفیت آموزش و فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها را در پی داشته است.»
وی عنوان می‌کند: «با توجه به گستردگی واکسیناسیون در دولت سیزدهم، اکثر دانشجویان، کارمندان و اعضای هیئت‌های علمی واکسن دریافت کرده‌اند؛ بنابراین اصرار بر ادامه
سیستم آموزشی کاملاً غیرحضوری با توجه به آسیب‌های ناشی از آن، منطقی به نظر نمیرسد.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی خوزستان توضیح می‌دهد: «از سوی دیگر با نسل‌هایی روبه‌رو هستیم که فضا و مدل یادگیری آنها تغییر یافته و به اصطلاح دیجیتال به دنیا آمده‌اند؛
بنابراین مزایای آموزش مجازی ازجمله ایجاد امکان آموزش در هر زمان و مکان، دستیابی همگان به آموزش عالی و لزوم رقابت با دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم در دنیا را نمی‌توان
نادیده گرفت و حذف کامل آموزش مجازی در شرایط پساکرونا ممکن نخواهد بود.»
رئیس دانشگاه آزاد شیراز هم بیان می‌کند: «شرایط کلاس و امتحان مجازی قطعاً نیازمند فرهنگ‌سازی خاص آن است که متأسفانه این فرهنگ‌سازی هنوز در سطح جامعه علمی ایجاد
نشده است. با توجه به سرعت ایجاد این شرایط، بستر فرهنگی لازم برای این تغییر شکل نگرفته و این یکی از دلایل وارد شدن آسیب‌های جدی به آموزش مجازی بود.»
محمدرضا قائدی عنوان می‌کند: «تجربه آموزش مجازی تجربه جدیدی است؛ بنابراین مطمئناً مقاومت و سازگار نشدن در سیستم آموزشی نیز از لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری
اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌آید. در بحران ایجادشده در شرایط آموزش مجازی فرصت‌طلبانی نیز در حوزه آموزش تلاش داشتند تا دانشجویان و ساختار آموزشی را به انحراف کشیده و از این فرصت منفعتی کسب کنند.»
وی اضافه می‌کند: «مطمئناً ناآگاهی دانشجویان با توجه به رویکرد اهمیت نمره به جای مهارت‌اندوزی و حضور افراد سودجو در ساختار آموزش مجازی، امتحانات آن را با مشکلات
زیادی روبه‌رو کرد؛ مشکلاتی که ضربه‌های زیادی به بدنه امتحانات وارد کرد و متأسفانه راهی برای مقابله با آن نیز وجود نداشت؛ البته چنین معضلاتی در مقاطع تحصیلی تحصیلات تکمیلی بسیار کمتر بود.»
رئیس دانشگاه آزاد فارس توضیح می‌دهد: «نبود مهارت و آگاهی آکادمیک از موانعی است که در سیستم آموزش مجازی تا حدی خودنمایی می‌کند و تا حدودی موجب کاهش سطح
سواد در مقاطع پایه می‌شود. آنچه مشهود است، اینکه میانگین نمرات در این دو سال رودررویی با کرونا با افزایش قابل‌توجهی روبه‌رو بود و این خود گویای این موضوع است که
امتحانات در ساختار مجازی چندان اطمینان‌بخش نیست.»
سرپرست سابق دانشگاه آزاد اسلامی استان آذربایجان غربی نیز معتقد است: «حذف کلاس‌های حضوری و عدم حضور دانشجویان در دانشگاه، رغبت دانشجویان به کسب دانش را کم کرده و دوری از آموزش بر آنها غلبه کرده است.»
فرامرز فتح‌نژاد می‌افزاید: «به دلیل اینکه نظم و ترتیب یادگیری و ارائه پاسخ به سؤالات باید تحت شرایط و در زمان و مکان خاصی صورت پذیرد و بی‌نظمی حاصل از دوری کلاس‌ها
موجب پایین آمدن سطح کیفی امتحانات می‌شود بر همین اساس با کاهش خطرات ناشی از بیماری کرونا کلاس‌ها باید با رعایت قوانین مربوط حضوری برگزار شود؛ چراکه دورشدن از
آموزش ساختاریافته موجب کاهش کیفیت یادگیری می‌شود.»
وی به آگاه می‌گوید: «آموزش مجازی به‌صورت تمام‌عیار در کشور اجرا نمی‌شود و حضور نداشتن دانشجویان در کلاس درس و امتحان حضوری موجب تضعیف دانش‌پذیری دانشجویان و بی‌عدالتی در آموزش است.»
بهاروند: در چند ترمی که آموزش در سطح کشور به‌صورت مجازی انجام شده شاهد افت شدید کیفیت آموزشی به‌خصوص در دانشگاه‌ها هستیم و با توجه به زیان‌هایی که ادامه این
کار به فعالیت‌های آموزشی وارد می‌کند، برگزاری کلاس‌ها و آزمون‌ها به‌صورت حضوری ضروری به نظر می‌رسد.سرپرست دانشگاه آزاد ارومیه بیان می‌کند: «فلسفه آموزش مجازی از
۲۵ سال پیش در دنیا مطرح شد و ۱۰ سال اخیر اوج پیدا کرده است، حتی آنهایی که این نوع آموزش را به حد کمال اجرا می‌کنند و متخصص و یا آورنده این ایده هستند، هم معتقد
نیستند که آموزش مجازی بتواند جای آموزش حضوری را بگیرد و صرفاً به‌عنوان کمکی در راستای گسترش و تسهیل در آموزش حضوری است و در نتیجه اگر آموزش مجازی کاملاً
جایگزین آموزشی شود، موجب نقض غرض آموزش مجازی و آموزش حضوری خواهد بود.»
فتح‌نژاد اضافه می‌کند: «اگر به این فلسفه خوب و جامع نگاه کنیم، آموزش‌های حضوری غیرقابل جایگزین هستند، آموزش‌های مجازی هم به‌تنهایی کافی نیستند و باید این فرهنگ
ایجادشده در راستای تکمیل فرایند آموزش حضوری به کار گرفته شود.»
این استاد فناوری اطلاعات ادامه می‌دهد: «اگر به فلسفه آموزش مجازی بازگردیم، آموزش مجازی در کشور ما به‌صورت کامل اجرا نشده و سیستمی است که حتی اگر کامل هم اجرا
شود، قابلیت جایگزینی سیستم حضوری را ندارد و در عین حال بعضی از رشته‌ها می‌توانند به‌صورت مجازی برگزار شوند به شرطی که تمام ابعاد آن اجرا شود که شامل شبکه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و مدیریت آموزشی است.»
وی بیان می‌کند: «باید شرایطی ایجاد شود تا در هر لحظه امکان استفاده از سیستم برای دانشجو و استاد مهیا باشد و امکان دسترسی به اسناد علمی و متون درسی برای آنها فراهم
شود و امکان تدریس زنده در کلاس‌ها و تعامل استاد و دانشجو به‌صورت آنلاین در کلاس درسی وجود داشته باشد و بخش مهمی از ارزیابی دانشجویان با طرح سؤال و ارائه پاسخ از سوی دانشجویان صورت گیرد.»
سرپرست دانشگاه آزاد ارومیه توضیح می‌دهد: «برای اجرای دقیق سیستم آموزش مجازی باید کارشناسان ویژه این کار تربیت شوند و استادان هم باید دوره‌های خاص این سیستم را
سپری کنند و حتی گواهینامه پایان این دوره‌ها را بگیرند تا بتوانیم بگوییم این سیستم تمام‌عیار اجرا می‌شود و این نکته را تکرار می‌کنم که سیستم آموزش مجازی نمی‌تواند
جایگزین آموزش حضوری در تمام دروس باشد؛ بلکه به‌صورت کمکی در راستای گسترش و تکمیل و تقویت آموزش‌های حضوری است.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان کرمان هم متذکر می‌شود: «در دوره فعالیت مجازی راندمان آموزشی مطلوب تا حدی کاهش یافته است؛ اما اکنون دانشگاه‌ها با تجربه آموزش
مجازی درصدد هستند تا از طریق تغییر شرایط مجازی به حضوری و با تجربه اندوخته شده دوره فعالیت مجازی به وضعیتی بسیار بهتر و مطلوب‌تر از دوره پیش از آموزش غیرحضوری بازگردند.»
علیرضا منظری‌توکلی ادامه می‌دهد: «باید بپذیریم که در شرایط وخیم و خطرناکی که گذراندیم، بهترین تصمیم، ادامه فعالیت دانشگاه‌ها به‌صورت غیرحضوری بود؛ البته در این زمینه
دانشگاه آزاد اسلامی به دلیل تجربه گران‌سنگ واحد الکترونیک از سال‌ها پیش در آموزش مجازی در این زمینه در مقایسه با سایر دانشگاه‌ها و مؤسسات بسیار موفق عمل کرد؛ اما
این به آن معنا نیست که آموزش مجازی کمال مطلوب است و هیچ نقصی ندارد به هر حال در شیوه آموزش مجازی اتفاقات غیرمترقبه و ناخواسته از طرف دانشجو، استاد،
بستر فضای مجازی و از سمت زیرساخت اینترنت فضای آموزش رخ می‌دهد که بسیاری از موارد باعث نارضایتی و افت شدید کیفیت آموزش می‌شود.»
وی عنوان می‌کند: «زمان برگزاری آزمون‌های پایان نیمسال که حاصل تلاش یک ترم دانشجوست، گاهی به دلیل مواردی مانند ضعف و یا قطعی اینترنت، دانشجو در آن درس موفق به
اخذ نمره قبولی نمی‌شد در حالی که واقعاً به لحاظ علمی از قابلیت بالایی برخوردار بود. در چنین فضایی عده‌ای به دنبال سوءاستفاده برآمده و از نگرانی مردم در این شرایط به دنبال
وصول مقاصد خود بوده و ممکن است گاهی باب کلاهبرداری و سوءاستفاده در این شرایط باز شود. در حالی که در فضای آموزش حضوری، کیفیت آموزش به‌ویژه در رشته‌هایی که نیاز
مستمر استفاده از ابزارهایی مانند وایت‌برد وجود دارد، بسیار متفاوت و بالاتر خواهد بود.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان کرمان توضیح می‌دهد: «از این‌رو دانشگاه آزاد اسلامی مصمم است از نیمسال دوم ۱۴۰۰ کلاس‌های حضوری را برگزار کند تا شاهد افزایش کیفیت
کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی در راستای توانمندسازی دانشجویان این دانشگاه برای خدمت به مردم کشور باشیم.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان لرستان نیز معتقد است: «از آنجایی که دانشجویان به‌صورت گروهی در آزمون‌ها شرکت می‌کنند و امکان نظارت بر آنان وجود ندارد، کندی اینترنت و
ضعف‌های زیرساختی می‌تواند در حین برگزاری آزمون، مشکلاتی را برای دانشجویان به همراه داشته باشد ضمن اینکه سامانه‌ای که آزمون را برگزار می‌کند به دلیل ترافیک بالا، اکثر اوقات کند شده و یا از دسترس خارج می‌شود.»
سیامک بهاروند بر ضرورت برگزاری کلاس‌ها و آزمون‌ها به‌صورت حضوری تأکید کرده و به آنا می‌گوید: «در چند ترمی که آموزش در سطح کشور به‌صورت مجازی انجام شده شاهد افت
شدید کیفیت آموزشی به‌خصوص در دانشگاه‌ها هستیم و با توجه به زیان‌هایی که ادامه این کار به فعالیت‌های آموزشی وارد می‌کند، برگزاری کلاس‌ها و آزمون‌ها به‌صورت حضوری ضروری به نظر می‌رسد.»
وی درباره ادامه روند آموزش و آزمون مجازی و آسیب‌ها و خطرات آن برای عرصه آموزش کشور تأکید می‌کند: «قطع ارتباط فیزیکی دانشجو با فضای دانشگاه در درازمدت می‌تواند
آسیب‌زا باشد و با توجه به مشخص نبودن زمان پایان کرونا، آسیب‌هایی که در این حوزه وارد می‌شود، می‌تواند آینده کشور را تحت تأثیر قرار دهد؛ بنابراین راهکاری که می‌شود برای
این مهم در نظر گرفت، ایجاد زمینه برگزاری کلاس‌ها به صورت حضوری است.»
بهاروند با بیان اینکه مشکلات آزمون و کلاس‌های مجازی به کیفیت آموزش عالی لطمه وارد می‌کند، می‌افزاید: «شاید برگزاری امتحانات به‌صورت حضوری به دلیل بالابودن هزینه‌های
تهیه و چاپ اوراق امتحانی، محدودیت‌های موجود در رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی به‌خصوص در راستای چیدمان سالن امتحانات و تعداد نیروهای مورد نیاز و .... به صرفه و صلاح
نباشد؛ بنابراین به نظر می‌رسد به جای اینکه به فکر باشیم که حتماً در این شرایط آزمون‌ها را به‌صورت حضوری برگزار کنیم، روش‌ها را تغییر بدهیم به‌گونه‌ای که در طول ترم استادان
بتوانند درصد بالایی از نمره درس را به‌صورت نمره مربوط به تمرین‌ها، تحقیق‌ها و آزمون‌های بین ترم، ارائه دانشجو و ... تخصیص دهند تا ارزش نمره آزمون پایان ترم پایین‌تر آمده و
اگر امتحانات را به‌صورت مجازی هم برگزار کنیم، مشکلی به وجود نیاید.»
انتهای خبر/11632/