فرزاد مهرجو در گفت‌وگو با آگاه اظهار کرد: زباله‌های پلاستیکی و مواد غذایی می‌تواند آلودگی‌های متعددی ازجمله آلودگی شهری، آلودگی منابع آبی و ساحلی و آلوده شدن محیط‌زیست جنگلی را در پی داشته و چهره نامناسبی برای طبعیت و شهر ایجاد کند، لذا می‌طلبد در راستای ارتقاء مسئولیت‌پذیری مسافران در مدیریت پسماند، از تولید زباله تا حفظ محیط‌زیست تلاش شود.

این استاد  دانشگاه با اشاره به اینکه برخی از مسافران نوروزی دارای فقر فرهنگی هستند، افزود: در کشورهای پیشرفته، برای برخورد با قانون‌شکنی و نامهربانی افراد در تولید زباله و رها ساختن در محیط زیست، قوانین سخت تنبیهی و جریمه در نظر می‌گیرند.

وی ادامه داد: اما در کشور ما وضعیت این گونه نیست، از این رو ضرورت دارد مسافران نوروزی با توجه به حضور در مناطق طبیعی و شهری، با تولید زباله کمتر و جمع‌آوری زباله‌های تولیدی خود، به حفظ محیط‌زیست و منابع طبیعی ازجمله پوشش‌های گیاهی و جانوری کمک کنند؛ زیرا این موضوع از نظر محیط‌زیستی بسیار حائز اهمیت است.

این متخصص در حوزه آب و محیط زیست با تاکید بر ضرورت فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی برای کاهش زباله‌گردی در سفر یادآور شد: هر سال در تعطیلات نوروز، حجم زباله در مقاصد گردشگری تا ۵ برابر افزایش می‌یابد، پویش سفر بی زباله می‌تواند فرهنگ‌سازی مناسبی  در جهت تلاش برای نجات محیط‌زیست و اکوسیستم‌ها شود.

 وی با اشاره به اینکه جمع آوری زباله از زمان قدیم به این صورت بوده که تفکیک‌گر زباله (Waste picker) یا خریدار مواد بازیافتی یا زباله‌گرد، مواد قابل استفاده مجدد یا قابل بازیافت را که توسط دیگران دور انداخته می‌شود، تفکیک کرده و آن‌ها را برمی‌دارد، گفت: شکل جدید جمع‌آوری زباله در دنیای مدرن، در طول صنعتی شدن و در قرن نوزدهم میلادی رایج شد.

 مهرجو افزود: میلیون‌ها زباله‌گرد در سراسر جهان، به ویژه در کشورهای در حال توسعه وجود دارند و با توجه به اینکه زباله گردها هموطنانِ ما هستند و نیاز به کمک و توجه دارند، باید فعالیت آنان برای تأمین معاششان به شکل مناسبی مدیریت شود تا هم ساکنان محله اذیت نشوند و هم حقی از این انسان‌ها ضایع و پایمال نشود.

وی اعلام کرد: زباله گردها مواد بازیافتی و خشک را از زباله‌های دیگر جدا می‌کنند و باقی مانده زباله از داخل کیسه پلاستیکی پاره شده، همه جا پخش و پراکنده می‌شود که علاوه بر ایجاد آلودگی محیط، سبب نازیبایی و گله‌مندی شهروندان شده است، ازاین‌رو از مهمترین روش مدیریت پسماند برای حل این معضل، می‌توان به تفکیک زباله از مبدأ اشاره کرد.  

استفاده از تجربه کشورهای موفق در مدیریت پسماند

مهرجو مدیریت پسماند را یکی از چالش‌های بزرگ شهرهای بزرگ جهان دانست و گفت: رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی موجب افزایش تولید زباله و پسماند شده و اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند پیامدهای زیست‌محیطی جدی به همراه داشته باشد، تجربه‌های موفق در مدیریت پسماند در شهرهای بزرگ می‌تواند الگوهای مفیدی برای دیگر مناطق فراهم کند.

وی گفت: یکی از نمونه‌های برجسته در مدیریت پسماند شهر سانفرانسیسکو است به طوری که این شهر برنامه‌ای به نام ‌ صفر زباله ‌ را اجرا کرده و برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی به شهروندان در مورد جداسازی زباله‌ها، همراه با زیرساخت‌های مناسب مانند سطل‌های بازیافت و کمپوست، ازجمله اقداماتی بودند که به موفقیت این برنامه کمک کرد؛ اجرای قوانین سخت‌گیرانه برای افرادی که از تفکیک زباله‌ها خودداری می‌کردند، نقش مهمی در رسیدن به اهداف شهر ایفا کرده است.

وی ادامه داد: در اروپا، شهر وین در اتریش یکی دیگر از نمونه‌های موفق در مدیریت پسماند به شمار می‌رود؛ سیستم جامع جمع‌آوری و بازیافت زباله در وین، با تأکید بر فناوری‌های نوین، توانسته است به شکل مؤثری هزینه‌ها و اثرات زیست‌محیطی ناشی از پسماند را کاهش دهد.

مهرجو اظهار کرد: یکی از ویژگی‌های بارز سیستم مدیریت پسماند در وین، تاسیسات پیشرفته بازیافت و تبدیل زباله به انرژی است که نه‌تنها به کاهش حجم زباله‌های دفن شده کمک کرده، بلکه انرژی لازم برای خدمات شهری را نیز تأمین می‌کند. توکیو، پایتخت ژاپن، نیز تجربه موفقی در مدیریت پسماند دارد، ترکیب استفاده از فناوری‌های پیشرفته و فرهنگ سازمانی قوی باعث شده که توکیو بتواند با حجم زیاد پسماند تولیدشده در این کلان‌شهر به‌خوبی برخورد کند؛ جدا سازی دقیق زباله‌های خانگی به ۶ دسته مختلف و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت تفکیک زباله، ازجمله استراتژی‌های اصلی این شهر برای کاهش پسماند دفنی بوده است.

وی خاطرنشان کرد: در آمریکای لاتین، شهر بوگوتا در کلمبیا مثال خوبی از یک تحول ریشه‌ای در مدیریت پسماند است. به طوری که برنامه‌های اجتماعی و افزایش مشارکت مردمی از کلیدهای موفقیت این شهر به شمار می‌رود، همچنین، توسعه شرکت‌های تعاونی که توسط زباله‌گردها اداره می‌شوند، نقش مهمی در بهبود وضعیت مدیریت پسماند ایفا کرده است؛ این شرکت‌ها با پشتیبانی دولت محلی، به جمع‌آوری و تفکیک زباله‌ها می‌پردازند، همچنین با ارائه آموزش و امکانات به زباله‌گردها، توانسته‌اند وضعیت اقتصادی-اجتماعی آنان را بهبود بخشند.

این متخصص در حوزه محیط زیست بیان کرد: هر یک از این شهرها استراتژی‌های منحصربه‌فردی اتخاذ کرده‌اند که ارزش مطالعه و بهره‌برداری دارد، از آموزش و آگاهی‌بخشی به شهروندان گرفته تا استفاده از فناوری‌های پیشرفته و توسعه شرکت‌های اجتماعی، همه و همه نشان می‌دهد مدیریت مؤثر پسماند، تنها با ترکیبی از راهکارهای مختلف و با مشارکت همگانی امکان‌پذیر است. عوامل کلیدی موفقیت در این شهرها سیاست‌گذاری‌های دقیق، بکارگیری فناوری‌های روز، ایجاد زیرساخت‌های مدیریت پسماند و فرهنگ‌سازی عمومی است که می‌تواند به‌عنوان الگویی برای دیگر شهرها محسوب شود. 

وی بهبود مدیریت پسماند را نیازمند تغییرات ساختاری و ایجاد زیرساخت‌های پایدار عنوان کرد و گفت: استفاده از فناوری و هوشمندسازی فرآیندها می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری شود، علاوه ‌براین، توجه به ابعاد اجتماعی و فرهنگی نیز می‌تواند نواقص احتمالی را کاهش داده و رویکردی جامع‌نگرانه‌تر به مسئله مدیریت پسماند ارائه دهد، به بیان دیگر، موفقیت در این زمینه نیازمند همکاری هماهنگ تمام بخش‌های جامعه، از دولت تا شرکت‌های خصوصی و از مدارس تا خانواده‌ها، است.

نقش پررنگ سازمان‌های مردم‌نهاد در کنترل بحران زباله و آلودگی محیط‌زیست

وی با اشاره به نقش فعالان محیط‌زیست و سازمان‌های مردم‌نهاد در کنترل بحران زباله و آلودگی محیط‌زیست افزود: در دهه‌های اخیر مفهوم مشارکت، اهمیت روزافزونی یافته و نقش تشکل‌های مردمی  در فرآیندهای توسعه و حفاظت از محیط‌زیست بیش‌ازپیش مطرح می‌شود، به‌ویژه طی یک دهه اخیر، فعالیت تشکل‌های مردم‌نهاد در حوزه منابع طبیعی و محیط‌زیست رشد قابل‌توجهی داشته است.

این استاد دانشگاه گفت: مردم وقتی اعتماد و احساس کنند که صدایشان شنیده می‌شود، برای حفظ منابع طبیعی و محیط‌زیست و کنترل زباله‌های شهرشان دست به هر تلاشی خواهند زد و همراه NGO ها خواهند بود؛ خانه‌های محیط‌زیست را نیز به‌عنوان فعالان محیط‌زیست باید به این سازمان‌ها افزود.

مهرجو ادامه داد: سازمان‌های مردم‌نهاد، فعالان، کارشناسان و متخصصان محیط‌زیست با مواردی ازجمله آموزش، فرهنگ‌سازی، معرفی روش‌های اصولی و مدیریتی مناسب برای حفظ محیط‌زیست و کنترل زباله، کاهش استفاده از پلاستیک‌های کیسه‌ای و به‌طور مثال استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای، جمع‌آوری زباله‌ها توسط هر شخص یا گروه در سفرهای نوروزی و غیره در کنترل بحران زباله و آلودگی محیط‌زیست مؤثرند.

انتهای خبر/149166/