ورزش به اولویت ملی تبدیل شود؛ تحول در آموزش و پژوهش رشته تربیت‌بدنی

خبرگزاری آگاه؛ ورزش و تربیت‌بدنی نه‌تنها ضامن سلامت جسم و روان فردی بوده؛ بلکه یکی از پایه‌های اصلی توسعه اجتماعی و فرهنگی در جوامع امروزی به‌شمار می‌رود. امروز که سبک زندگی ماشینی، تحرک را از زندگی بسیاری از افراد گرفته، نقش رشته تربیت‌بدنی و نهاد‌های علمی فعال در این حوزه بیش از پیش اهمیت یافته است.

دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشگاه آزاد اسلامی با برخورداری از ظرفیت‌های گسترده آموزشی، پژوهشی و فرهنگی، می‌توانند در مسیر نهادینه‌سازی فرهنگ ورزش و تربیت نسل‌های آگاه به اهمیت فعالیت بدنی نقشی تعیین‌کننده ایفا کنند.

در همین راستا و به مناسبت ۲۶ مهر روز تربیت‌بدنی و ورزش، خبرنگار آگاه در گفت‌وگویی با رضا دوستکامی مدیر تربیت‌بدنی دانشگاه آزاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان و رئیس هیئت ورزش‌های دانشگاهی این استان به بررسی وضعیت موجود رشته تربیت‌بدنی در دانشگاه‌ها، سرانه ورزشی کشور، چالش‌ها و کمبود‌های زیرساختی این حوزه و نیز راهکار‌های توسعه و ارتقای آن پرداخته است.

این گفت‌و‌گو تلاشی است برای بازخوانی جایگاه ورزش دانشگاهی در سلامت نسل جوان و تبیین نقشی که دانشگاه‌ها می‌توانند در شکوفایی استعداد‌های ورزشی و ارتقای کیفیت زندگی ایفا کنند.

گفت‌وگوی آگاه با دوستکامی را پی‌می‌گیریم؛

آگاه: وضعیت فعلی رشته تربیت‌بدنی در دانشگاه‌های ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا برنامه‌های درسی با نیاز‌های جامعه همخوانی دارد؟

دوستکامی: رشته تربیت‌بدنی در دانشگاه‌های کشور در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته چه ازنظر توسعه گرایش‌های تخصصی و چه در حوزه پژوهش‌های علمی. با این حال، هنوز هم میان محتوای آموزشی دانشگاه‌ها و نیاز‌های واقعی جامعه فاصله وجود دارد.

بخش قابل توجهی از برنامه‌های درسی همچنان جنبه نظری دارد و کمتر به مهارت‌های عملی، مدیریت ورزشی نوین و نیاز‌های بازار کار توجه می‌شود. برای کاهش این فاصله، لازم است بازنگری منظم در سرفصل‌ها انجام شود و تعامل مؤثرتری میان دانشگاه‌ها، فدراسیون‌های ورزشی و نهاد‌های اجرایی شکل گیرد. در این صورت، دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند سهم مهم‌تری در ارتقای سطح سلامت عمومی و توسعه ورزش کشور داشته باشند.

آگاه: نقاط قوت و ضعف آموزشی و پژوهشی در رشته تربیت‌بدنی چیست و چه تغییری پیشنهاد می‌کنید؟

دوستکامی: نقاط قوت رشته تربیت‌بدنی در دانشگاه‌ها شامل گستردگی حوزه‌های آموزشی، انگیزه بالای دانشجویان و رشد

 تحقیقات علمی در زمینه‌های فیزیولوژی، آسیب‌شناسی ورزشی و علوم رفتاری بوده با این حال، فاصله میان آموزش نظری و نیاز‌های عملی جامعه ورزشی یکی از ضعف‌های اصلی است.

برای بهبود وضعیت، برنامه‌های درسی باید مهارت‌محورتر شوند و همکاری میان دانشگاه‌ها، باشگاه‌ها و سازمان‌های ورزشی تقویت شود. این رویکرد هم کیفیت آموزشی را ارتقا می‌دهد و هم پژوهش‌ها را به سمت حل مسائل واقعی ورزش کشور هدایت می‌کند.

آگاه: سرانه ورزش در ایران را با استاندارد‌های جهانی مقایسه کنید؛ چرا این سرانه پایین است و چه تأثیری بر سلامت جامعه دارد؟

دوستکامی: سرانه فعالیت بدنی در ایران هنوز فاصله قابل‌توجهی با استاندارد‌های جهانی دارد. میانگین فعالیت بدنی بزرگسالان در کشور‌های توسعه‌یافته حدود چهار تا پنج ساعت در هفته بوده در حالی که در ایران معمولاً کمتر از دو ساعت است.

کمبود فضا‌های ورزشی عمومی، سبک زندگی کم‌تحرک شهری، ساعات کاری طولانی و ضعف فرهنگ ورزش همگانی از مهم‌ترین دلایل این وضعیت هستند. پایین بودن سرانه فعالیت بدنی منجر به افزایش بیماری‌های غیرواگیر مانند چاقی، دیابت و فشارخون می‌شود و بر سلامت روان، بهره‌وری کاری و کیفیت زندگی مردم نیز تأثیر منفی دارد. توسعه زیرساخت‌های شهری، آموزش از دوران مدرسه و ترویج ورزش خانوادگی می‌تواند در بهبود این شاخص نقش اساسی ایفا کند.

آگاه: در دانشگاه‌ها، سرانه ورزش دانشجویان چقدر است؟ آیا امکانات ورزشی و برنامه‌های ترویجی کافی هستند؟

دوستکامی: سرانه ورزش دانشجویان در دانشگاه‌های کشور پایین‌تر از سطح مطلوب است در حالی که استاندارد جهانی برای هر دانشجو حدود سه تا پنج ساعت فعالیت بدنی هفتگی بوده در بسیاری از دانشگاه‌های ما این میزان کمتر از یک تا دو ساعت است.

محدودیت فضاها، کمبود سالن‌های چندمنظوره و فشار برنامه‌های آموزشی از مهم‌ترین عوامل هستند. هرچند اقدامات مثبتی مانند ایجاد فضا‌های جدید و جشنواره‌های ورزشی انجام‌شده، اما هنوز کافی نیست. ارتقای امکانات و طراحی برنامه‌های انگیزشی می‌تواند مشارکت دانشجویان را افزایش دهد.

آگاه: بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی توسعه ورزش همگانی و قهرمانی چیست؟ آیا کمبود بودجه، زیرساخت‌ها یا فرهنگ‌سازی عامل اصلی است؟

دوستکامی: توسعه ورزش همگانی و قهرمانی با مجموعه‌ای از چالش‌های ساختاری و فرهنگی مواجه است. کمبود بودجه بدون تردید یکی از عوامل اصلی بوده؛ اما تنها مشکل نیست. ضعف زیرساخت‌ها، دسترسی محدود به فضا‌های ورزشی و کم‌توجهی به فرهنگ‌سازی مستمر نیز موانع مهمی هستند.

در ورزش قهرمانی، تمرکز بیش‌ازحد بر نتیجه گرایی و نبود برنامه‌ریزی بلندمدت باعث می‌شود استعداد‌های ورزشی به‌درستی شناسایی و حمایت نشوند. برای عبور از این چالش‌ها، لازم است بودجه‌ها به‌صورت هدفمند در دو مسیر همگانی و حرفه‌ای هزینه شود و همکاری میان آموزش‌وپرورش، دانشگاه‌ها و فدراسیون‌ها افزایش یابد.

آگاه: موانع مشارکت فعال دانشجویان در فعالیت‌های ورزشی چیست و چگونه بر عملکرد تحصیلی و روانی آنها تأثیر می‌گذارد؟

دوستکامی: محدودیت زمان، کمبود امکانات و نبود برنامه‌های انگیزشی، مهم‌ترین موانع مشارکت فعال دانشجویان در ورزش دانشگاهی هستند. این کمبود فرصت‌ها نه تنها فعالیت بدنی را کاهش می‌دهد، بلکه بر سلامت روانی و عملکرد تحصیلی دانشجویان نیز تأثیر منفی دارد.

دانشجویانی که فعالیت بدنی منظم دارند، استرس کمتری تجربه می‌کنند، تمرکز و حافظه بهتری دارند و بهره‌وری تحصیلی بالاتری دارند. تقویت امکانات و برنامه‌های انگیزشی می‌تواند سلامت جسمی و روانی دانشجویان و عملکرد تحصیلی آنها را بهبود دهد.

آگاه: برای افزایش سرانه ورزش در کشور، چه راهکار‌های عملی و کوتاه‌مدت پیشنهاد می‌کنید؟

دوستکامی: راهکار‌های عملی شامل طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی و ترویجی در مدارس و دانشگاه‌ها، توسعه همکاری‌های بین‌نهادی میان وزارت ورزش، آموزش‌وپرورش و دانشگاه‌ها و بهره‌گیری از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای اطلاع‌رسانی و انگیزش مردم است.

ارائه مشوق‌هایی مانند مسابقات خانوادگی، کارت‌های تخفیف باشگاهی و برنامه‌های گروهی کوتاه‌مدت نیز می‌تواند مشارکت عمومی را افزایش دهد و فرهنگ ورزش را سریع‌تر تقویت کند.

آگاه: نقش استادان و پژوهشگران تربیت‌بدنی در سیاست‌گذاری‌های ملی ورزش چیست؟

دوستکامی: استادان و پژوهشگران با دانش علمی و پژوهش‌های کاربردی خود می‌توانند نیاز‌های واقعی جامعه ورزشی، کمبود‌ها و راهکار‌های عملی را شناسایی و به مسئولان منتقل کنند. بهره‌گیری از ظرفیت دانشگاه‌ها شامل مشاوره تخصصی، طراحی شاخص‌های پایش سلامت و فعالیت بدنی و مطالعات میدانی برای ارزیابی تأثیر سیاست‌هاست.

تقویت ارتباط میان دانشگاه‌ها، فدراسیون‌ها و وزارت ورزش، تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر شواهد علمی را افزایش داده و چالش‌های حوزه ورزش را هدفمند حل می‌کند.

آگاه: پیام شما به مسئولان، دانشجویان و جامعه به مناسبت هفته تربیت بدنی و ورزش چیست؟

دوستکامی: ورزش فقط فعالیت تفریحی نیست؛ بلکه ضرورتی برای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی جامعه است.

مسئولان باید با افزایش بودجه، توسعه زیرساخت‌ها و سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه، ورزش را به اولویت ملی تبدیل کنند.

 دانشجویان و جوانان باید فعالیت بدنی را به بخشی از سبک زندگی خود تبدیل کنند و از فرصت‌های موجود بهره ببرند. جامعه نیز باید ورزش را ابزاری برای ارتقای کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی ببیند. با همکاری همگانی و نگاه علمی، می‌توان آینده‌ای سالم‌تر و پویا برای کشور ساخت.

انتهای خبر/192004/