به گزارش خبرنگار آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، با توجه به رشد فزاینده و پرشتاب علوم در حیطه‌های مختلف، بازنگری سرفصل‌های درسی در دانشگاه‌ها یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی است که همواره باید در دستور کار نهادهای مربوطه قرار داشته باشد. از آنجا که به لطف پیشرفت علم و دانش و تکنولوژی تغییر در علوم مختلف هر روزه اتفاق می‌افتد بازنگری در سرفصل‌های آموزشی کاری نیست که به‌یکباره و کوتاه‌مدت انجام شود و این امر نیازمند بررسی و فعالیت مداوم، هر روزه و همیشگی است.
در این باره خبرنگار آنا در مصاحبه‌هایی با عنوان «سرفصل‌های فراموش‌شده» سراغ برخی متخصصان و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها رفته و نظر آنان را پرسیده است. گزارشی از این گفتگوها را در زیر می‌خوانید.
بیشتر بخوانید:
استادان برخی از درس‌ها را عملا حذف کرده‌اند
در این رابطه اصغر عربیان، رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات با اشاره به قدیمی شدن سرفصل‌های آموزشی در بسیاری از رشته‌های دانشگاهی علوم انسانی با بیان اینکه بسیاری سرفصل‌ها در رشته‌های مختلف قدیمی و منسوخ‌شده، اظهار کرد: در دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد علوم تحقیقات به‌صورت تخصصی بر روی به‌روزرسانی سرفصل‌ها فعالیت می‌شود.
وی ادامه داد: اختیاری که گروه‌های تخصصی در این زمینه دارند محدود است و گروه‌های آموزشی این مسئله را به این شکل حل کرده‌اند که برخی درس‌ها ارایه نمی‌کنند.
عربیان گفت: در این دانشکده درس‌هایی تدریس می‌شود که موردنیاز است. اما چالش دیگر این که برخی از سرفصل‌های جدید به وجود آمده که باید اضافه شود.
وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون در دنیا بین‌رشته‌ای‌های زیادی در دانشگاه‌ها اضافه شده است، افزود: در رشته حقوق، حقوق سلامت، حقوق حمل‌ونقل و حقوق نفت و گاز و… اضافه‌شده و ضروری است که این دروس در سرفصل‌های درس‌های دانشگاهی ما نیز وارد شود.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد علوم تحقیقات اظهار کرد: به‌روزرسانی درس‌های دانشگاهی امر مهم و فوری است و باید همواره در دستور کار قرار داشته باشد.
در رشته علوم سیاسی، درس شمال و جنوب مربوط به زمان شوروی است اما هنوز در سرفصل‌ها هست. کشور شوروی تجزیه‌شده است و تغییرات زیادی در آن اتفاق افتاده، اما هنوز این سرفصل در درس‌ها وجود دارد.
وی از تلاش برای بازنگری برخی درس‌ها در دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد علوم تحقیقات خبر داد و گفت: که در حال حاضر گروه‌های آموزشی ما در دانشکده این کار را انجام می‌دهند و تلاش زیادی در این زمینه شده است و امیدواریم این سرفصل‌ها به‌زودی به‌روز شود.
عربیان گفت: در رشته علوم سیاسی، درس شمال و جنوب مربوط به زمان شوروی است اما هنوز در سرفصل‌ها هست. کشور شوروی تجزیه‌شده است و تغییرات زیادی در آن اتفاق افتاده و در منطقه هم تغییر و تحول زیادی در کشورها صورت گرفته، اما هنوز این سرفصل در درس‌ها وجود دارد و دانشجویان ناچارند آن را مطالعه کنند اما اگرچه این سرفصل‌ها هست، اما استادان ما به‌ناچار آن را حذف کرده‌اند و در تدریس خود مطرح نمی‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در برخی اوقات نیاز به حذف سرفصل‌ها نیست و به عکس نیاز به اضافه شدن برخی مباحث است بیان کرد: برخی دروس مانند حقوق مدنی، حقوق ثبت و… قدیمی نمی‌شود اما نیاز به‌اضافه شدن سرفصل‌های جدید دارد و وقتی این سرفصل‌ها اضافه می‌شود تعداد واحدها افزایش پیدا می‌کند و ما ناگزیر باید از تعداد واحدهایی که قبلاً بوده است، کم کنیم.
وی تاکید کرد اضافه و کم شدن سرفصل‌ها و درس‌ها به اضافه و کم شدن واحدهایی درسی منجر می‌شود و این کار قطعا به به تعدیل تخصصی نیاز دارد که باید مورد توجه قرار گیرد.
عزم دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد علوم تحقیقات برای به روز رسانی سرفصل‌ها
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی واحد علوم تحقیقات تاکید کرد: در دانشکده حقوق و علوم سیاسی قبلاً هم پیشنهادهایی به دانشگاه در خصوص تغییر برخی سرفصل‌ها داده شده است و هم‌اکنون نیز دنبال جمع‌بندی هستیم که به واحد دانشگاه و سازمان مرکزی ارایه کنیم.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به برنامه‌های این دانشگاه برای تغییر سرفصل‌ها با ارایه پیشنهاد به سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی احتمالا تا طی ۶ ماه آینده برخی درس‌ها در این دانشکده بازنگری خواهند شد.
دانشگاه‌های بزرگ برای به روز رسانی سرفصل‌ها پیشگام شوند
ابوالفضل واحدی معاون آموزشی دانشگاه علم و صنعت در گفتگو با خبرنگار آموزشی و پژوهشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، با تأکید بر لزوم بازنگری محتواها و عناوین درسی گفت: عناوین درسی همواره باید متناسب با نیازهای جامعه، پیشرفت‌های فنّاوری و نیازهای مخاطبین و دانشجویان، برنامه درسی رشته‌ها، گرایش‌ها و محتواهای درسی مورد تجدیدنظر قرار بگیرد.
آموزش سرفصل قدیمی شده ۴۰ سال پیش در دانشگاه
وی با اشاره به قدیمی و غیرکاربردی شدن برخی سرفصل‌ها، گفت: در دروس صنعتی مبحثی در رابطه با لامپ‌ها وجود دارد که در گذشته برای مدار تقویت‌کننده استفاده می‌شده است. این لامپ‌ها ۴۰ سال پیش با ترانزیستورها و سپس با مدارهای مجتمع و الکترودیجیتال جایگزین شده‌اند و ما همچنان متون درسی ۴۰ سال پیش را تدریس می‌کنیم که در رابطه با لامپ‌ها است و این مباحث کاملاً انتزاعی و غیرقابل‌مصرف است.
واحدی ادامه داد: در گذشته در مبحث الکتروموتورها از موتورهای DC استفاده می‌شده و در حال حاضر استفاده از این موتورها بسیار محدود شده و درایورهای AC جایگزین آن شده است، بنابراین باید این مباحث در درس‌ها به‌روز شود و متناسب با علم روز تغییر کند.
معاون آموزشی دانشگاه علم و صنعت گفت: قطعاً در سایر رشته‌های فنی و تجربی نیز بسیاری سرفصل‌ها قدیمی شده است و اینکه کماکان مباحث درسی قدیمی آموزش داده شود امکان‌پذیر نیست.
وی با اشاره به اینکه علاوه بر محتواهای آموزشی، شیوه‌های آموزشی نیز باید تغییر کند، افزود: در حال حاضر کرونا به‌عنوان یک چالش نوظهور در حوزه دانشگاه‌ها، شیوه‌های جدیدی در آموزش را می‌طلبد.
نباید برای به‌روز کردن سرفصل‌ها همه نگاه‌ها به سمت وزارت علوم باشد. این کار رسالت دانشگاه‌ها است و دانشگاه نباید منتظر بنشیند که وزارت علوم سرفصل‌ها را تغییر بدهد و ابلاغ کند.
آموزش مجازی روی سلامت روان دانشجویان تاثیر دارد
واحدی ادامه داد: آموزش مجازی روی سلامت روح و روان دانشجویان تأثیر می‌گذارد و از مباحثی است که نگاه جدیدی در حوزه آموزش را می‌طلبد و برنامه‌های درسی و حوزه‌های پژوهشی مرتبط با آن باید انجام شود.
وی با بیان اینکه نباید برای به‌روز کردن سرفصل‌ها همه نگاه‌ها به سمت وزارت علوم باشد، گفت: این کار رسالت دانشگاه‌ها است و دانشگاه نباید منتظر بنشیند که وزارت علوم سرفصل‌ها را تغییر بدهد و ابلاغ کند تا انجام بدهند.
معاون آموزشی دانشگاه علم و صنعت تأکید کرد: دانشگاه‌های بزرگ باید در راستای به‌روز کردن محتواهای آموزشی پیشگام شوند و در این حوزه‌ها پویایی داشته باشند. دانشگاه‌ها باید در ارائه درس‌ها مؤلفه‌های مختلف را بر اساس نیاز جامعه مخاطب، و پیشرفت‌های علم و فنّاوری در نظر داشته باشند.
وی گفت: به‌روزرسانی محتواهای آموزشی تنها وظیفه اعضای هیات علمی نیست و گروه‌های آموزشی و اتاق‌های برنامه‌ریزی باید این وظایف را انجام دهند. ضمن اینکه در نظر گرفتن روش‌های تشویقی نیز تأثیر قابل‌توجهی در این زمینه دارد.
واحدی بیان کرد: در دانشگاه علم و صنعت امتیازهای آموزشی برای استادان و دانشجویان وجود دارد و به هر فعالیت مرتبط با مسائل آموزشی امتیاز جداگانه‌ای تعلق می‌گیرد، به این نحو که فعالیت‌های آموزشی این‌چنینی در خصوص اساتید در انتخاب اساتید برتر و در خصوص دانشجویان در تعیین ظرفیت‌های دانشجویی لحاظ می‌شود. بازنگری محتواهای درسی، تدوین رشته و گرایش نیز از این امتیازات برخوردار است.
تدریس مجازی موجب شده استادان محتواهای آموزشی را به روز کنند
معاون آموزشی دانشگاه علم و صنعت اظهارکرد: کرونا در کنار تمامی چالش‌هایی که ایجاد کرده است، مزایایی هم داشته و یکی از این مزایا این بوده است که استادان به دلیل اینکه محتواهای درسی را در فضای مجازی بارگذاری می کنند و این محتواها در دسترس عموم قرار می‌گیرد،جزوات و آموزش‌های خود را به روز کرده اند.
وی تاکید کرد: در مجموع توفیق اجباری موجب شده، که محتواهای آموزشی که استادان تدریس می‌کنند در فضای مجازی متناسب با اقتضائات روز و همه شرایط متناسب شود.
به جای مقاله و کتاب به روز رسانی سرفصل را از اساتید بخواهید
همچنین اعظم آهنگر مدرس دانشگاه با بیان اینکه در رشته علوم ارتباطات و گرایش روزنامه نگاری خیلی از مباحث کاربرد ندارد و لازم است تغییر کند گفت: قبلا موضوعات روزنامه‌نگاری دارای مفاد درسی بود که در این رشته به کار می‌بردند و در حال حاضر با الکترونیکی شدن روزنامه‌ها سرفصل‌های این رشته نیاز به تغییرات زیاد و کاربردی شدن دارد.
وی با اشاره به اینکه تمام علوم باید به سمت تجاری‌سازی پیش بروند اظهارکرد: زمانی ما علوم را وارد کشور کردیم و بیشتر نیاز به تحقیقات بنیادی داشتیم اما در حال حاضر نیاز به کاربردی کردن علوم و تحقیقات کاربردی بیشتر است، بنابراین درس‌ها و سرفصل‌های آن نیز باید قابلیت ارتباط یافتن با صنعت را داشته باشد.
دانشجویان جامعه‌شناسی حل مساله یاد نمی‌گیرند
این جامعه شناس با بیان اینکه هم اکنون دانشجویان رشته جامعه‌شناسی صرفا یاد می‌گیرند نقد کنند و یاد نمی‌گیرند از دل جامعه راه حل در بیاورند، گفت: در واقع دانشجویان مساله‌شناسی یاد می‌گیرند، حل مساله یاد نمی‌گیرند.
این پژوهشگر رسمی دانشگاه تهران افزود: دانشجویان به نحوی در رشته جامعه‌شناسی پرورش پیدا می‌کنند که وقتی وارد بازار کار می‌شوند توانمندی لازم را ندارند و نمی‌توانند کاری از پیش ببرند.
علم برخی استادان از سال ۱۹۹۵ تاکنون تغییر نکرده است و از ۲۵ سال پیش تاکنون هیچ تغییری در سبک و محتوای درسی خود مثل جزوه و کتاب درسی خود نداده‌اند و آن را به روز نمی‌کنند.
درس‌ها باید برای جامعه ثروت آفرینی کرده و امنیت روانی ایجاد کنند
آهنگر گفت: درس‌ها باید به سمت تجاری‌سازی پیش بروند و یا ثروت آفرینی کنند و برای جامعه اثرات مثبت رفاهی و امنیت روانی به ارمغان بیاورند. بنابراین باید در سرفصل‌ها و شرح درس‌ها تغییراتی ایجاد شود.
وی افزود: علم برخی استادان از سال ۱۹۹۵ تاکنون تغییر نکرده است و از ۲۵ سال پیش تاکنون هیچ تغییری در سبک و محتوای درسی خود مثل جزوه و کتاب درسی خود نداده‌اند و آن را به روز نمی‌کنند.
این مدرس دانشگاه با تاکید بر لزوم بازنگری در درس‌ها و سرفصل‌های دانشگاهی، بیان کرد: دانشجویان و به تبع آن جامعه دچار خسران و عقب ماندگی می‌شود اگر اطلاعات بروز و همگام با تغییرات جهان دریافت نکنند.
آهنگر ادامه داد: فقط استادان جوان که هنوز وارد چرخه مایوس و خسته کننده هیات علمی نشده‌اند تا حدودی به این مسائل دقت می‌کنند که علم خود را به روز کنند. در مراحل بالاتر فقط دانشجو می‌رود سراغ عضو هیات علمی آن هم برای اینکه از استاد برای گسترش شبکه اجتماعی خود استفاده کند و به دنبال علم استاد نیست.
وی گفت: این یک واقعیت است که دنبال استاد دویدن دانشجو صرفا برای این است که یا پروژه‌ای دارد یا دنبال عضو هیات علمی شدن است و به طور کلی هدف بلند مدتی دارد که علمی نیست.
هژمونی قدرت هیئت علمی در برابر مطالبه‌گری دانشجو مقاومت می‌کند
این مدرس جامعه‌شناسی اظهار کرد: برخی دانشجویان مطالبه‌گر هستند و در برابر به روز کردن علم اساتید و جزوه‌ها تلاش می‌کنند اما هژمونی قدرت هیئت علمی و آنچه که من از آن به عنوان امپراطوری هیات علمی یاد می‌کنم در برابر دانشجویان مقاومت می‌کند.
وی تصریح کرد: البته دانشجویانی هم هستند که فقط به دنبال نمره گرفتن هستند و تلاشی در جهت علم آموزی و افزایش دانش ندارند.
آهنگر اظهار کرد: همانطور که سرفصل‌های قدیمی و غیرکاربردی بین درس‌ها وجود دارد رشته‌هایی نیز هست که دیگر کاربردی نیستند یا باید عنوان یا برخی مفاد درسی آن‌ها تغییر کند.
لزوم بازنگری در درس روزنامه نگاری
وی افزود: در حال حاضر عنوان رشته روزنامه‌نگاری کاربرد ندارد و دیگر کسی اصلا روزنامه نمی‌خواند و همه نشریات الکترونیکی شده‌اند بنابراین بازنگری در نام این رشته لازم است.
این پژوهشگر رسمی دانشگاه تهران گفت: اینکه سرفصل‌ها و رشته‌های دانشگاهی بازنگری نمی‌شود همه باعث زیان جامعه است.
ارتش بیکاران ناتوان آینده محصول‌عدم بازنگری سرفصل‌ها
وی ادامه داد: هر کودکی که متولد می‌شود جامعه برای او سوبسیدهایی اختصاص می‌دهد در مراحل بالاتر برای تحصیل و آموزش او هزینه می‌شود ولی او علم آموزی نمی‌کند و ما در نهایت با ارتش بی‌کار ناتوان مواجه خواهیم شد که توانایی لازم برای اداره خود و جامعه را ندارند.
استادان به ماشین چاپ مقاله تبدیل شده‌اند!
وی تاکید کرد: در حال حاضر آیین نامه ارتقاء استادان، اعضای هیات علمی را به ماشین چاپ مقاله تبدیل کرده است و بر وظایف دیگر آنان توجه چندانی ندارد.
آهنگر گفت: برای ترغیب استادان به بازنگری در درس‌ها و جزوات باید تدابیری اندیشید نظیر اینکه به روز کردن جزوه‌ها یا پیشنهاد بازنگری در سرفصل‌های درسی به اندازه نوشتن یک کتاب و مقاله برای آن‌ها امتیاز داشته باشد.
وی ادامه داد: این کار در گذشته انجام می‌شد و خیلی استادان کتاب نمی‌نوشتند و تلاش خود را صرف به روز کردن جزوات آموزشی می‌کردند. دانشجویان هم هر سال که به انتشارات دانشگاه مراجعه می‌کردند جزوه همان سال را درخواست می‌کردند چراکه همیشه مطالب به روز و جدیدی به جزوات جدید بود.
این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: البته در همان زمان هم استادانی بودند که جزوه خود را به روز نمی‌کردندو تلاش و انگیزه‌ای برای علم آموزی و علم طلبی در آن‌ها دیده نمی‌شد.
در پایان گفتنی است، در برخی از رشته‌ها، آموزش ناکارآمد است. یعنی درس‌ها متناسب و مطابق با نیازهای روز جامعه و بازار کار داخلی و خارجی نیستند. یکی از دلایل این ناکارآمدی قدیمی شدن سرفصل‌های دروس دانشگاهی است که در بسیاری اوقات موجب ناکارآمدی دانشگاه برای آماده کردن دانشجویان به منظور اشتغال در جامعه می‌شود و موجب می‌شود که انگیزه تحصیل و مطالعه از دانشجویان گرفته شود.
با توجه به قدیمی شدن سرفصل‌های درس‌ها آموزشی به نظر می‌رسد تغییر سرفصل‌های آموزشی باید به طور مداوم و پرسرعت همراه با سرعت رشد علوم در دنیا در دستور کار باشد و این امر مستلزم پیش‌بینی مسیری ساده و بدون نیاز به گذر از بوروکراسی‌های اداری است.
همچنین در نظر گرفتن مزایای آموزشی و شغلی برای ایجاد انگیزه در اساتید برای پیشنهاد و تلاش برای تغییر سرفصل‌ها از راهکارهایی است که به این امر کمک می‌کند.
انتهای خبر/4411/