همسایگان ایران، مقاصد اصلی صادرات صنایع دستی با کمک بخش خصوصی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آگاه، ایران با برخورداری از پیشینه‌ای چندهزارساله در تولید و ترویج صنایع‌دستی، همواره به‌عنوان یکی از قطب‌های اصلی این هنر ـ صنعت در جهان شناخته شده است. تنوع اقلیمی، غنای فرهنگی، و وجود خرده‌فرهنگ‌های گوناگون در پهنه جغرافیایی کشور، موجب شده است بیش از 300 نوع رشته صنایع دستی در ایران شناسایی و ثبت شود؛ ظرفیتی بی‌نظیر که می‌تواند به موتور محرک اشتغال، توسعه پایدار محلی و در عین حال ابزاری قدرتمند برای دیپلماسی فرهنگی و صادرات غیرنفتی تبدیل شود.

در شرایطی که اقتصاد جهانی به‌سوی توسعه صنایع خلاق و دانش‌بنیان حرکت می‌کند، صنایع دستی ایران با ارزش افزوده بالا و قابلیت برند‌سازی بین‌المللی، می‌تواند سهم شایسته‌ای در تجارت جهانی ایفا کند. برآوردها نشان می‌دهد اگر زیرساخت‌های لازم برای بازاریابی هدفمند، بسته‌بندی استاندارد و روایت‌سازی فرهنگی فراهم شود، درآمد ارزی حاصل از صادرات صنایع دستی می‌تواند به‌مراتب فراتر از بسیاری از کالاهای خام یا کم‌فرآوری‌شده برود.

اکنون جهان بیش از پیش به اصالت، داستان و هنر اصیل توجه نشان می‌دهد، صنایع دستی ایرانی با پشتوانه تمدنی، هنری و هویتی خود، فرصتی طلایی برای درآمدزایی، اشتغال‌زایی و حضور فعال در بازارهای بین‌المللی فراهم آورده است؛ فرصتی که نیازمند نگاه راهبردی، حمایت ساختاری و برنامه‌ریزی دقیق است.

در رابطه با این موضوع، دکتر مریم جلالی؛ معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی به آگاه می‌گوید: بازارچه صنایع دستی یک کانون فرهنگی است که در این مکان، فروش، آموزش و نمایش صنایع دستی اتفاق می‌افتد. بسیاری از افرادی که به این بازارچه‌ها می‌آیند، ممکن است که خریدی انجام ندهند اما دیدن این آثار نیز برای آنها لذت‌بخش باشد. تمام تلاش ما برای کانون‌های فروش و بازارچه‌های استانی در این راستا است که یک آمایش دقیق صورت بگیرد تا بازارچه‌های ما بتوانند کارکردهای سه‌گانه معرفی، جذابیت گردشگری و فروش کالا را داشته باشند و بتوانیم زنجیره را کامل کنیم.

وی با بیان اینکه "ما چند دسته بازارچه صنایع دستی داریم."، ادامه داد: دسته‌ای از بازارچه‌ها دائم هستند و در استان‌های مختلف کشور مستقر شده‌اند و گروهی دیگر، بازارچه‌های موقت هستند، به‌عنوان مثال، در استان ایلام، همکاران من یک چهارشنبه‌بازار صنایع‌دستی راه‌اندازی کرده‌اند. به‌دلیل مرزی بودن این منطقه، شهروندان عراقی با صرف زمان اندکی می‌توانند خود را به آن‌جا برسانند. این چهارشنبه‌بازار به‌تدریج به یک برند منطقه‌ای تبدیل شده است، مشابه این بازارچه مرزی را در آق‌قلا هم داریم که بیشتر نقش یک پایگاه گردشگری را ایفا می‌کند و گردشگران می‌توانند در آن با حوزه صنایع دستی آشنا شوند.

معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی تأکید کرد: ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که چندمنظوره بودن و کارکردهای متنوع اهمیت یافته‌اند، بنابراین بازارچه‌های ما نیز با همین رویکرد طراحی شده‌اند.

وی در ادامه گفت: بر اساس مصوبه هیئت دولت، استانداران و شهرداران موظف شده‌اند در مبادی ورودی شهرهای گردشگری، بازارچه‌های صنایع دستی مستقر کنند. در ایام خاص مانند سفرهای نوروزی، این بازارچه‌ها نقش مضاعفی پیدا می‌کنند. ما بازارچه‌های موقت را در اماکن تاریخی، موزه‌ها و حتی در 30کیلومتری شهرها دایر می‌کنیم؛ این اقدام بر اساس طرح پلیس راه است که نشان می‌دهد حدود 60 درصد تصادفات در 30کیلومتری ورودی شهرها رخ می‌دهد، بنابراین اگر در این مناطق پایگاه‌هایی برای توقف رانندگان ایجاد کنیم، هم از تصادفات جلوگیری کرده‌ایم و هم امکان عرضه صنایع دستی فراهم شده است.

جلالی بیان کرد: صنایع دستی و بازارچه‌های آن، بر اساس اقتصاد هویت‌بنیان، کارکردهای چندگانه ازجمله کارکرد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارند، بر همین اساس بازارچه‌های ما  چه دائمی، چه موقت  در سطح استان‌ها، بر اساس برنامه یک‌ساله و با رویکرد برنامه پنج‌ساله طراحی شده‌اند. این برنامه به این صورت است که جانمایی بازارچه‌ها در هر استان بر اساس آمایش شهری انجام شود و طی یک برنامه 5ساله این بازارچه‌ها چه دائمی و چه موقت دایر می‌شوند، جناب آقای صالحی‌امیری همواره بر این برنامه تأکید داشته‌اند.

وی با اشاره به برپایی این بازارچه‌ها در ایام اربعین گفت: مناسبت‌های ملی و مذهبی فرصت بسیار خوبی برای ایجاد بازارچه‌ها هستند. از محرم و دهه فجر گرفته تا یلدا، هفته وحدت و دیگر مناسبت‌های فرهنگی، همگی می‌توانند با برگزاری یک بازارچه صنایع دستی همراه شوند. ما برای این منظور، یک تقویم کاری تدوین کرده‌ایم تا بازارچه‌های صنایع دستی کارکرد مناسبی در این زمان‌ها پیدا کنند.

معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی ادامه داد: علاوه بر این‌ها، برخی بازارچه‌ها در حوزه‌های دیگر نیز فعالیت دارند؛ مانند بازارچه گل‌وگیاه یا بازارچه غذا و سوغات که کنار آن‌ها، بخش صنایع دستی نیز فعال است. در مجموع هدف ما این است که زمینه حضور صنایع دستی در این فضاها را گسترش دهیم. اربعین  بزرگ‌ترین رویداد مذهبی منطقه و یک همایش بزرگ فرهنگی است که برای ما اهمیت فراوانی دارد.

وی توضیح داد:  ما ناگزیر هستیم به صادرات صنایع دستی فکر کنیم و از آنجا که اربعین یک رویداد فراملی با محوریت عراق است و 5 استان مرزی ایران در آن درگیر هستند، می‌تواند نقش مهمی در موضوع صادرات داشته باشد. در ایام اربعین تعداد کثیری از گردشگران از طریق پایانه‌های مرزی جابه‌جا می‌شوند و در اینجا نقش پایانه‌ها بسیار مهم است.

جلالی بیان کرد: سال گذشته، در استان ایلام به‌تنهایی 120 غرفه صنایع دستی در مسیر بازگشت زائران دایر کردیم، چون در زمان رفت، بیشتر تمرکز ما بر تولید محصولاتی متناسب با پیاده‌روی اربعین بود؛ از جمله کفش‌های نمدی، چفیه و محصولات کاربردی دیگر اما در مسیر برگشت، این بازارچه‌ها نقش سوغات‌فروشی هم ایفا می‌کردند. در استان‌های دیگر مانند کرمانشاه، خوزستان، آذربایجان غربی و دیگر مرزها نیز بازارچه‌های فعال داشتیم.

وی افزود: در سیاست‌گذاری‌های ما، تمرکز جدی بر ادبیات کسب‌وکار در فروش وجود دارد، در این راستا ما احتیاج داریم که کالایی متناسب با نیاز مشتری ارائه کنیم، قیمت‌گذاری مناسب داشته باشیم و جایگاه‌هایی برای عرضه داشته باشیم که در مسیر رفت‌وآمد مشتری قرار بگیرند، در واقع، این مشتری است که پادشاه دنیای کسب‌وکار است و ما نمی‌توانیم فقط بگوییم «ما تولید می‌کنیم»؛ بلکه باید در زنجیره عرضه تا فروش، با شناخت و برنامه جلو برویم.

معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی خاطرنشان کرد:  ما نمی‌توانیم بگوییم که فقط تولید می‌کنیم و مشتری مجبور است بخرد؛ این نگاه درستی نیست و قطعاً هیچ‌گونه اجبار و الزامی برای مشتری وجود ندارد، بلکه ما موظفیم مشتری‌سازی کنیم و این فراتر از بازاریابی و بازارسازی صرف است، اینجاست که اهمیت روایت‌پردازی و قصه‌گویی در صنایع دستی، تبلیغات مؤثر و معرفی درست محصولات مشخص می‌شود. صرفاً ایجاد یک سازه به‌نام بازارچه، پاسخگوی همه نیازها نیست بلکه بازارچه باید تأمین‌کننده مجموعه‌ای از متغیرها و نیازها باشد که باید به‌دقت ملاحظه و طراحی شود.

وی تأکید کرد: باور و اعتقاد راسخ ما این است که صنایع دستی اقتصادی هویت‌بنیاد است و اگر این نگاه را بپذیریم، باید همه عناصر زنجیره صنایع دستی، از طراحی و تولید تا بسته‌بندی و فروش، توانمند و منطبق با ادبیات کسب‌وکار شوند. در اینجا، تفاوت صنایع دستی با هنر صرف نیز روشن می‌شود؛ چراکه هنرمند به‌دنبال جوشش و خلق اثر است، اما اگر کنار هنر به فروش فکر می‌کنیم، باید صنعتگران ما با مبانی کسب‌وکار آشنا باشند. هنرمند هیچ‌وقت به فروش فکر نمی‌کند اما معیشت صنعت‌گر وابسته به فروش است.

جلالی گفت: تمام تلاش ما در معاونت صنایع دستی، در درجه اول مشارکت و حضور بخش خصوصی است و بعد از آن توانمندسازی حوزه هنر و زمینه‌سازی برای صادرات محصولات صنایع دستی مورد توجه است. با توجه به شرایط اقتصادی و هزینه تولید صنایع دستی، سیاست ما مبتنی بر صادرات است و در این زمینه ارتباط استان‌های مرزی و کشورهای همسایه را هدف قرار داده‌ایم.

وی اضافه کرد: در این راستا ارتباط سیستان و بلوچستان با پاکستان و افغانستان، بوشهر با قطر، هرمزگان با امارات، خوزستان با عراق و بصره، کرمانشاه با سلیمانیه، آذربایجان شرقی و غربی با کشور آذربایجان، خراسان شمالی و رضوی با تاجیکستان و قزاقستان، استان گلستان با قزاقستان و ترکمنستان، گیلان و مازندران با ازبکستان و ارمنستان و... مدنظر است. استان‌ها موظف شده‌اند متناسب با همسایگان فرامرزی خود، برنامه‌ریزی برای حضور مؤثر در صادرات و بازار صنایع دستی داشته باشند.

معاون صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، ‌گردشگری و صنایع دستی گفت: در سفر اخیر ریاست محترم جمهور به استان ایلام، مقرر شد که  در پایانه مرزی مهران که بیشترین تبادل گردشگران ایرانی و عراقی از آنجا انجام می‌شود، یک بازارچه دائمی صنایع دستی و محصولات خلاق، تأسیس شود. این پایانه می‌تواند به‌مثابه ایران کوچک باشد، جایی که نمایندگان همه استان‌های کشور حضور داشته باشند و محصولات خود را عرضه کنند. در سفر به استان گلستان نیز، موضوعاتی مانند تأسیس بازارچه دائمی در بندرگز و استقرار پایانه‌هایی با قابلیت عرضه صنایع دستی در دستور کار قرار گرفت.

جلالی تصریح کرد: ما کنار اینکه تلاش می‌کنیم بسترهای فروش را چه به‌صورت حقیقی در قالب بازارچه و چه به‌صورت مجازی به‌شکل پلت‌فرم و فضای آن‌لاین طراحی کنیم، حتماً باید به کیفیت کالا، قیمت تمام‌شده، مواد اولیه و تکمیل زنجیره توجه کنیم که راه‌حل آن هم ایجاد شرکت‌های پشتیبان است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در واقع ما در تلاش هستیم که حرکت فردی تولید صنایع دستی را تبدیل به یک تشکل و جامعه حرفه‌ای کنیم که در این راستا آیین‌نامه تشکل‌های حرفه‌ای در کمیسیون‌های دولت در حال بررسی است و امیدوارم به‌زودی در هیئت دولت تصویب شود.

انتهای خبر/178513/