وحید شقاقی شهری - اقتصاددان - در گفت‌وگو با آگاه، درباره انتخاب عبدالناصر همتی به عنوان جانشین محمدرضا فرزین (رئیس کل بانک مرکزی)، اظهار کرد: اگر آقای همتی این مسئولیت را بپذیرد، به نظر من یک فداکاری بزرگ انجام داده است. همتی تجربه بسیار گران‌بها و قابل اتکایی دارد. متأسفانه مجلس در گذشته درباره ایشان عجله کرد و به نظر من اشتباه بزرگی مرتکب شد که او را استیضاح کرد.

او ادامه داد: کشور در این شرایط سخت اقتصادی بیش از هر زمان دیگری به افراد مقتدر نیاز دارد. ما به اقتدار نیاز داریم؛ چون باندهای رانتی قدرتمندی در اقتصاد شکل گرفته‌اند که اجازه نمی‌دهند اصلاحات واقعی انجام شود و قطعا هر کسی و حتی آقای همتی کار بسیار سختی را پیش رو دارد. یک آدمی که به زندان افتاد کلی هم منابع ارزی به جیب زده بود، به هر دلیل و طریقی که آزاد شد، برای کشور شاخ و شونه می‌کشد. افرادی که معلوم نیست این ثروت‌های افسانه‌ای را آورده‌اند و رانت کلان دارند.

گیر وزیر اقتصاد این است که گردنش زیر ساطور مجلس قرار دارد ولی بانک مرکزی اینگونه نیست.

انتقاد از دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی

شقاقی با انتقاد از وجود ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی، توضیح داد: ببینید این ارز چه بلایی سر کشور آورد. تجربه تلخ سال‌های قبل بدون اعمال نظام‌های کنترلی و اطلاعاتی تکرار شد و بخش بزرگی از منابع ارزی کشور هدر رفت. پشت این رانت‌ها شبکه‌هایی قرار دارند که اجازه نمی‌دهند دولت‌ها با آن‌ها مقابله کنند. البته از صبح دیروز صندوق‌های طلا حدود ۵ درصد ریزش داشته‌اند و بازار به‌ وضوح این خبر را شنیده است. این نشان می‌دهد انتظارات بازار به سرعت به اخبار سیاسی و مدیریتی واکنش نشان می‌دهد.

این اقتصاددان با بیان اینکه همتی آدم مقتدری است و تجربه خوبی هم دارد، تصریح کرد: مسائل ارزی ما بیشتر با سیاست‌های بخش واقعی و سیاست‌های بخش تجاری کشور مرتبط است؛ یعنی با بخش نفت، صنعت، پتروشیمی و کشاورزی که ارز کشور را تامین می‌کنند و بانک مرکزی در انتهای خط است. با این حال اگر بانک مرکزی مقتدر باشد، می‌تواند تیم اقتصادی را به خط کند. من فکر می‌کردم آقای همتی در وزارت اقتصاد می‌تواند این تیم را به خط کند اما نشد و متاسفانه گیر وزیر اقتصاد این است که گردنش زیر ساطور مجلس قرار دارد، ولی بانک مرکزی اینگونه نیست. مجلس نمی‌تواند بانک مرکزی را استیضاح کند.

کشور همزمان با بحران آب، فرونشست زمین، بحران بانکی، بحران انرژی، فرسودگی زیرساخت‌ها و بحران صندوق‌های بازنشستگی مواجه است.

ریشه مشکلات اقتصادی چیست؟

او تاکید کرد: فکر کنم رئیس کل بانک مرکزی در ساختار سیاسی کشور ما راحت‌تر می‌تواند کار کند، اما به طور کلی ریشه این بحران‌ها کوتاه مدت نیست و همه ناراضی هستند. من معتقدم این شرایط ۳۰ سال سیاست‌های غلط اقتصادی بازمی‌گردد؛ اقتصاد دستوری، محیط غیررقابتی و انحصاری، سلطه شبه‌دولتی‌ها، محیط کسب‌وکار پیچیده و نامناسب و ساختارهای معیوب حکمرانی اقتصادی در کشور دست به دست هم دادند تا در کنار تحریم‌ها، کشور با مجموعه‌ای از بحران‌های بزرگ در هم تنیده و به هم رسیده رو به رو شود. 

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه ما سال‌ها با درآمدهای نفتی این بیماری‌ها را پنهان می‌کردیم، تصریح کرد: در ۱۴ سال اخیر چون تحریم‌ها اعمال شد این بیماری‌ها اثرات خود را نمایان کردند. از سال ۹۰ با تشدید تحریم‌ها، به‌تدریج منابع ارزی تحلیل رفت و آثار این بحران‌ها شدیدتر شد. امروز کشور همزمان با بحران آب، فرونشست زمین، بحران بانکی، بحران انرژی، فرسودگی زیرساخت‌ها و بحران صندوق‌های بازنشستگی مواجه است. هرکدام از این‌ها به‌ تنهایی می‌تواند یک کشور را فلج کند و ما همه این بحران‌های بزرگ را با هم داریم.

شقاقی با بیان اینکه مردم تنها آقای پزشکیان را می‌بینند، اما اینطور نیست، توضیح داد: تحلیل ما باید ۳۰ یا ۴۰ ساله باشد، نه اینکه ۵ ساله تحلیل کند. هر کسی ۵ سال اخیر را تحلیل کند منافع حزبی یا دیگری دارد اما من به عنوان یک اقتصاددان مشکل را طولانی مدت می‌بینم و تحلیل می‌کنم. ریشه این اتفاقات سیاست‌های غلط حکمرانی اقتصادی به همراه تحریم‌ها است. بانک مرکزی انتهای خط است و مسئله اصلی ما در سیاست‌های غلط بخش واقعی اقتصاد و سیاست‌های تجاری است

رانت خواران پشت صحنه مانع اصلاح ساختاری

ذینفعانی درون دولت هستند که حاضر نیستند منافعشان به خطر بیفتد و کار بسیار سخت است. 

عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی تهران گفت: هر کسی رئیس کل بانک مرکزی شود، اگر حکمرانی اقتصادی اصلاح نشود، با دست خالی نمی‌تواند کاری انجام دهد. بانک مرکزی باید بتواند سیاست‌های پولی و ارزی را با سیاست‌های بخش واقعی اقتصاد و سیاست‌های تجاری هماهنگ کند. ذینفع‌های بزرگی پشت صحنه هستند که اجازه اصلاح ساختار اقتصادی را به دلیل رانت‌های بزرگ خود نمی‌دهند و اینجا است که اقتدار بانک مرکزی می‌تواند کمک کننده باشد. این یعنی رئیس بانک مرکزی باید اختیار و پشتوانه لازم را از رئیس‌جمهور بگیرد تا بتواند وزارتخانه‌های کشاورزی، صمت و نفت را در یک چارچوب هماهنگ قرار دهد. اگر این هماهنگی شکل نگیرد، منابع ارزی ناکافی خواهد بود و بحران‌ها تشدید می‌شوند.

شقاقی با بیان اینکه همان افرادی که همتی را کنار گذاشتند شعار می‌دادند اگر همتی برود دلار گران‌تر نمی‌شود، توضیح داد: آن زمان دلار ۸۵ هزار تومان بود اما الان به ۱۴۴ هزار تومان رسید که واقعا زیاد است. من این عدد را برای اقتصاد ایران قبول ندارم و کاملا حبابی است. عدد مشخصی اعلام نمی‌کنم، اما عدد فعلی به‌شدت حبابی است و حتی در بدبینانه‌ترین سناریوها هم نرخ ارز در سال ۱۴۰۴ باید پایین‌تر از این ارقام باشد. آنچه امروز می‌بینیم محصول انتظارات، نااطمینانی و همان سیاست‌های انباشته غلط گذشته است.

بانک مرکزی باید نقش «فرمانده اقتصادی» را ایفا کند؛ با حمایت رئیس‌جمهور، نهادهای نظارتی و امنیتی و ایجاد هماهنگی میان وزارتخانه‌ها.

همتی نیروی دلسوز و مقتدری است

او درباره عبدالناصر همتی گفت: من معتقد هستم همتی نیروی بسیار دلسوز و فداکار است که با اقتدار خود می‌تواند شرایط را بهبود ببخشد. البته این را بدانید که ذینفعانی درون دولت هستند که حاضر نیستند منافعشان به خطر بیفتد و کار بسیار سخت است. ما چهار وزیر (نفت، اقتصاد، صمت و کشاورزی) داریم که ارز کشور را تامین می‌کنند و بانک مرکزی باید با جدیت برای اصلاح سیاست‌های این چهار بخش تلاش کند. البته این مسئولیت را رئیس جمهور باید به رئیس کل بانک مرکزی بدهد که بسیار مهم است، اگر اینطور نشود دست بانک مرکزی خالی خواهد بود و با دست خالی نمی‌توان کاری کرد.

شقاقی در پایان صحبت‌های خود اظهار کرد: پیشنهاد اصلی من این است که رئیس کل بانک مرکزی بداند مسئله فقط سیاست پولی نیست. گره اصلی در ابتدای زنجیره است؛ در سیاست‌های غلط بخش واقعی اقتصاد و سیاست‌های تجاری. بانک مرکزی باید نقش «فرمانده اقتصادی» را ایفا کند؛ با حمایت رئیس‌جمهور، نهادهای نظارتی و امنیتی و ایجاد هماهنگی میان وزارتخانه‌ها. اگر این اصلاحات ساختاری انجام نشود، کشور در سال‌های آینده با بحران‌های شدیدتر و منابع ارزی محدودتر مواجه خواهد شد و بانک مرکزی تنها نهادی خواهد بود که فحش می‌خورد، در حالی که ریشه مشکل جای دیگری است.

انتهای خبر/216790/