به گزارش خبرنگار حوزه رسانه گروه اجتماعی خبرگزاری آنا از universityworldnews، پاندمی کرونا نشان داد که رسانه‌ها در شرایط بحرانی می‌توانند اصول اولیه خود را که همانا تنویر افکارعمومی است فراموش کرده و آگاهانه و یا غیرآگاهانه در مسیری گام بردارند که گروه‌ها و یا افرادی‌که با هر وسیله‌ای به‌دنبال منفعت اقتصادی‌شان هستند همسفر شوند.
علم با عدم اطمینان کار می‌کند
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های علم این است که نتایج آن همواره برای بررسی بیشتر باز است. همواره دانشمندان تأکید می‌کنند که عدم اطمینان، نشانه‌ای از علم صادقانه است و نیاز به تحقیقات بیشتر را قبل از رسیدن به نتیجه نشان می‌دهد. علم پیشرفته کاملاً نامطمئن و غالباً غلط است.
این موضوع بیش از همه زمانی که اولین اطلاعیه ساخت واکسن مؤثر کرونا اعلام شد و پس از آن شرکت داروسازی آسترازنکا (AstraZeneca) از ادعای اولیه خود در این خصوص عقب نشست، مورد تأکید قرار گرفت.
دوروتی نلکین در کتاب «فروش علم» خود می‌گوید که چگونه رسانه‌ها علم و تکنولوژی را پوشش می‌دهند؛ رسانه‌ها اغلب یافته‌های علمی را ارتقاء می‌دهند و این یافته‌ها را به گونه‌ای نشان می‌دهند که گویی زندگی انسان‌ها را دگرگون می‌کند. روزنامه‌نگاران بدون این‌که بر عدم اطمینان علم توجهی داشته باشند چنین یافته‌هایی را منتشر می‌کنند.
مراقب تعارض منافع باشید
استقلال روزنامه‌نگاران (به‌ویژه روزنامه‌نگاران علم در بحث انتقال علم و یافته‌های مربوط به آن) قسمت مهمی از اخلاق حرفه‌ای آنها را تشکیل می‌دهد و در اکثر آیین نامه‌ها به وضوح ذکر شده است؛ بنابراین استقلال دانشمندان برای انجام هر مطالعه‌ای باید بدون تعارض منافع باشد زیرا استقلال در انتشار اخبار از اصول حرفه‌ای روزنامه‌نگاری است.
با توجه به این‌که تعارض منافع ممکن است در اعتبار یافته‌های علمی تأثیر بگذارد؛ روزنامه‌نگاران علم همیشه باید این سؤال را بپرسند که چه کسی بودجه یک پژوهش را تأمین کرده است، آیا همه نتایج منتشر شده، آیا تحقیقات ثبت شده است و یا ممکن است رها شود، اگر چنین است علت آن چیست؟
بن گلداکر در کتاب «داروسازان بد» عنوان می‌کند که چگونه شرکت‌های دارویی پزشکان را گمراه و به بیماران آسیب می‌رسانند. وی در این اثر خود در سال 2012، تعارض منافع را این‌گونه تعریف می‌کند: «هنگامی که شما به نوعی درگیری مالی، شخصی یا عقیدتی دارید ممکن است دیگران فکر کنند که می‌توانند بر استدلال شما تأثیر بگذارند».
از ارائه نکات گمراه‌کننده که مبتنی بر شواهد علمی نیستند خودداری کنید
از زمان آغاز شیوع پاندمی کرونا مشاوره‌ها در خصوص چگونگی ایمن ماندن در برابر ویروس کرونا بین شایعات شبه علمی و شیادی همچون مصرف برخی از غذاها بدون هیچ مدرک و علت خاص و توصیه‌های علمی صحیح همچون استفاده از ماسک، حفظ فاصله‌های اجتماعی و تمیز کردن دست‌ها در نوسان بود.
روزنامه‌نگاران غالبا ً از تعهدات اخلاقی خود در خصوص گزارش صحیح یافته‌های علمی کوتاهی می‌کنند زیرا ماهیت ارائه اخبار اغلب خلاصه کردن و کوتاه‌نویسی است؛ هر چند که این موضوع مزیت ساده‌سازی علم را نیز دارد.
به‌طورکلی روزنامه‌نگاران همواره باید نسبت به این موضوع اطمینان حاصل کنند که یافته‌های علمی بازاریابی شبه‌علمی یا سوءتعبیر نیست و باید ارائه هر مطلبی در رسانه با مطالعه کامل یافته‌های آن همراه باشد.
تفاوت علم و شبه‌علم چیست؟
روزنامه نگاران باید اطمینان حاصل کنند که تفاوت علم و علم شبه را می‌دانند. کارل پوپر، فیلسوف علم در اثر «منطق کشف علمی» خود تفاوت بین یک نظریه علمی و متافیزیکی را این‌گونه توضیح می‌دهد که اولی قابل رد یا تحریف است در حالی که در مورد دوم چنین چیزی امکان پذیر نیست؛ به این ترتیب می‌توان ادعاهای علمی و شبه علمی را بر اساس آزمون‌پذیری تشخیص داد و از هم تفکیک کرد.
ادعاهای زیادی در ارتباط با روش‌های درمانی کووید-19 ارائه شده که تعداد کمی از آنها آزمون شده است.
همچنین رابرت پارک در اثر خود با عنوان «جاودو یا افسون علم»؛ می‌گوید که دو قانون موفقیت و اعتبار علم را تعیین می‌کند:
آنچه مسلم است این است که روزنامه‌نگاران علم می‌بایست در گزارشگری علم بتوانند مرز میان علم و شبه‌علم و دانشمند و یا شیاد را تشخیص دهند و بحران کرونا وضعیتی را به‌وجود آورد تا ژورنالیست‌های علم نسبت به این موضوع حساس‌تر شوند.
انتهای خبر/8221/